7 Teste adaptasaun koto nani iha Timor-Leste Abstratu 1Armindo Moises, Luis Pereira, Antonio do Rego, Abril de Fátima, Amandio da Costa Ximenes, Tobia

Size: px
Start display at page:

Download "7 Teste adaptasaun koto nani iha Timor-Leste Abstratu 1Armindo Moises, Luis Pereira, Antonio do Rego, Abril de Fátima, Amandio da Costa Ximenes, Tobia"

Transcription

1 7 Teste adaptasaun koto nani iha Abstratu 1Armindo Moises, Luis Pereira, Antonio do Rego, Abril de Fátima, Amandio da Costa Ximenes, Tobias Moniz Vicente, Luis Fernandes, Apolinario Ximenes, Maria Martins Atividade peskiza ne e ho topiku mak, Teste adaptasaun koto nani iha. Problema ne ebé agrikultór sira imfrenta mak seidauk indentifika variedade ne ebé iha adaptasaun diak ho klima. Esforsu Ministério da Agricultura e Pescas (MAP) liu husi Direcção Peskiza, mak oinsa hetan variedade ne ebé iha karaterístika diak hodi hasa e produsaun iha agrikultór sira nia to os. Iha tinan 2009 MAP ho apoiu husi programa Seeds of Life (SoL) hala o peskiza adaptasaun ba koto nani variedade foun oin 16 mai husi Rwanda/Áfrika koko hamutuk ho lokál to o tinan Teste adaptivu ne e hala o iha Municipio Ainaro, Aileu, Manufahi, Liquica, Baucau no Viqueque. Entre variedade ne ebé teste, iha variedade foun oin rua hanesan RWV 1348 no Mwirasi mak hatudu rezultdau produsaun konsisténsia aas durante kuda iha diferensa ambiente nomoos tinan. Bazeia ba rezultadu ne ebé iha, peskizador propoin ba MAP hodi lansa sai hanesan variedade foun iha tinan 2016 ho naran Ululefa-RW (RWV 1348) no Fleixa-RW (Mwirasi). Variedade sira ne e agora iha faze multiplikasaun ba fini sertifikadu. Liafuan xave: Variedade, adaptasaun, produsaun Introdusaun Koto nani (Phaseolus vulgaris L.) nu udar ai-horis leguminosa ida ne ebé importante tanba sai hanesan fontes ba nutrisaun (Moussa 2011; Lam and Ng 2011). Aliende ida ne e, bele fo mos nutrisaun ba rai tanba iha simbiotik fiksasaun Nitrojéniu (Graham and Vance 2003; Toledo et al. 2011). Koto nani baibain ema kuda hodi fa an sai hanesan ai-han importante ida, kuda durante tempu naruk nian laran ona iha. Produsaun koto ne ebé barak moos fa an ona iha merkadu lokál no sai hanesan fontes rendimentu ne ebé diak tebes ba hadia agrikultór sira nian vida moris. Durante tempu udan, koto nani kuda hamutuk ho batar ne ebé nia-kain bele fo apoiu fizikumente, enkuantu tempu bailoro koto nani baibain kuda ho ai-tonka. hanesan nasaun ne ebé foun, sei infrenta problema oioin inklui sei menus ai-han, enkuanto nesesidade ba konsumu ai-han aumenta kada loron relasiona ho númeru populasaun ne ebé moos aumenta. Problema menus ai-han tanba sei falta koñesimentu agrikultór sira nian kona-ba utilizasaun teknologia modernu ba hasa e produsaun iha sira nia-to os. Utilizasaun variedade ne ebé iha karaterístika diak hanesan maneiras husi aplikasaun teknologia foun. Iha variedade koto nani barak mak eziste kleur ona iha, maibé to os na in seidauk identifika variedade ne ebé mak iha karaterístika diak hodi hasa e sira nia produsaun. Haree ba problema refere, mak esforsu Ministério da Agricultura e Pescas (MAP) liu husi Direcção Peskiza ho apoiu husi programa Seeds of Life (SoL) intreduz koto nani variedade foun husi rai liur. 41

2 Problema ne ebé agrilkultór sira infrenta mak, maske agrikultór sira utiliza ona koto nani variedade oin-oin ne ebé eziste kleur ona iha, maibé seidauk identifika variedade ne ebé iha nia karaterístika diak liu hodi utiliza ba hasa e produsaun iha sira nia to os. Objetivu husi peskiza ne e mak atu define variedade koto nani ne ebé iha nia adaptasaun diak ho klima hodi hasa e produsaun agrikultór sira nian, atu nune e bele alkansa objetivu jerál ba hasa e seguransa ai-han nasional. Fontes varidade oin 16 mai husi Rwanda (Áfrika) koko komesa husi tinan hamutuk ho variedade lokál hodi halo komparasaun rezultadu. Iha primeiru implementasaun, teste variedade foun hamutuk ho lokál oin ida deit (lokál Maubisse). Tama iha tinan 2010, aumenta tan variedade lokál ba oin 7 hamutuk iha variedade oin 23 mak halo teste. Iha tinan 2011 la kuda kontinua variedade lokál V. Castro, V. 69 no V. 96 tanba iha karaterístika moris ne ebé diferensa bo ot liu (ekstrim) iha durasaun tempu koleta, nani no moos tipu musan. Variedade lokál Leber la kuda kontinua tanba faillansu tékniku. Teste iha tinan 2011, uza variedade lokál oin rua deit ne ebé iha produsaun aas no variedade foun ne ebé laiha adaptasaun diak ho klima, elimina tiha husi teste. Iha tinan 2012, variedade lokál Turiscai hasai tiha husi teste tanba fini ne ebé kuda iha tinan 2011 kuaze la moris hotu kedas. Aleinde ne e, razaun la kuda kontinua tanba iha nia karaterístika ne ebé hanesan deit ho variedade lokál Maubisse. Variedade MAC 28 hanesan moos ida ne ebé kuaze la moris hodi laiha produsaun maibé nafatin inklui iha teste tanba iha nian produsaun ne ebé moos kategoria aas iha teste antes. Aleinde ne e, variedade refere moos iha tipu musan ne ebé bo ot, kabuar, kór kapaz bele atrai to os na in no konsumedór sira. Iha tinan 2012 aumenta fali variedade lokál ne ebé foti husi fatin Ululefa no tau ho naran lokál Ululefa. Razaun aumenta variedade refere tanba bazeia ba observasaun iha maioria negósiantes sira faan variedade refere iha merkadu lokál. Tama iha tinan 2014 kuda fila fali variedade lokál Leber ne ebé kuda iha tinan 2010 no hatudu rezultadu aas maibé la kontinua kuda tanba problema tékniku hodi troka fali variedade RWV Variedade RWV 2409 elimina tiha husi teste tanba aliende produsaun menus moos tanba iha nian karaterístika ne ebé hanesan deit ho variedade decelaya. Totál variedade ne ebé sei inklui iha teste, to o tinan 2015 hela oin 10 (foun 7 no lokál 3). Detalle kona-ba lista varidade, kódiku husi teste, fontes no karaterístika jerál, aprezenta tuir mai. Variedade Tabela 1. Detalle kona-ba variedade ne ebé koko durante tinan 2009 to o 2015 Kódiku teste Husi Medida fini Kór musan Aas aihoris nani (m) RWV 1002 R 01 Rwanda Médiu Kór-metan nakukun RWV 1129 R 02 Rwanda Médiu Kór-metan Ululefa- RW* R 03 Rwanda Ki ik Kór-roza 2-3 RWV 1892 R 04 Rwanda Médiu Kór-mean RWV 2409 R 05 Rwanda Bo'ot Kór-mean Decelaya R 06 Rwanda Bo'ot Kór-mean

3 Hawinurare R 11 Rwanda Médiu Kór-mean Umubano R 07 Rwanda Ki ik Kór-kafe nabilan Fleixa- RW** R 08 Rwanda Bo'ot Kór-roxu 2-3 Vuninkingi R 09 Rwanda Médiu Kór-mean Gasilidia R 10 Rwanda Bo'ot Kór-roxu CAB 2 R 12 Rwanda Bo'ot Kór-mutin CAB 19 R 13 Rwanda Médiu Kór-mutin MAC 28 R 14 Rwanda Bo'ot Kór-roza makerek ho mutin Yol X R 15 Rwanda Médiu Kór-kinur G2331 R 16 Rwanda Médiu Kór-kafe Lokál L1 Mb Maubisse Médiu Kór-mutin Lokál Kór-mean makerek ho L2 Mb Bo'ot Ululefa roza Lokál L3T Turiscai Médiu Kór-mutin Lokál Kór-metan makerek ho L4 L Médiu Leber mutin Lokál Same L5 S Bo'ot Kór-mean Lokál V. L6 V Castro Bo'ot Kór metan > 3 Lokál V. 69 L7 V Kór-roza makerek ho Ki ik mutin > 3 okál V. 96 L8 V Kór mean makerek ho Ki ik mutin > 3 Notas: Musan ki ik: <35 g/musan 100, médiu: <45 g/musan 100, bo'ot: <55 g/musan 100 * Tempu teste naran RWV 1348, kór fuan sei nurak kór matak, tuan kór roxu, maran kór kafe. **Tempu teste naran Mwirasi Tanba fini nia kuantidade uitoan deit mak iha primeiru implementasaun iha tinan , variedade foun oin 16 ho lokál oin 1 kuda halo observasaun deit ho medidas kantreru ne ebé ki ik. Primeiru implementasaun hala o iha fatin rua mak hanesan; Hohra e Ki ik 1 (Ainaro) no Turiscai (Manufahi). Tama iha tinan habelar tan fatin estabelesementu foun iha Quintál Portugal (Aileu), Ossu (Viqueque), Lisalara (Liquica), Holarua (Manufahi) no taka fatin implementasaun iha Turiscai. Iha aumentu ba fatin implementasaun tanba fini ne ebé produz husi fatin rua tinan antes sufisiente ona hodi kuda moos ho replikasaun rua so iha Venilale mak sei kuda ho observasaun. Iha tinan 2011 peskiza halo iha fatin ida deit (Hohra e Ki ik 1) tanba variasaun klimátika (udan durante tinan tomak) hodi la pavoravel ba kuda koto. Tama ba tinan 2012, kuaze fatin peskiza hotu ne ebé hala o peskiza antes, la halo teste tanba fini menus nune e implementa fatin ida deit iha Ululefa/Maubisse. Iha tinan 2013 aleinde halo teste iha Ululefa, hala o fali moos iha fatin sira balu ne ebé hala o teste antes no umenta tan fatin foun rua hanesan Aitutu (Ainaro) no Seloi Malere (Aileu). Nune e moos iha tinan 2014 aumenta tan fali fatin foun ida iha Hohrae Ki ik 43

4 (laos Hohrae Ki ik antes) no hanaran Hohra e Ki ik 2. Durante implementasaun husi tinan 2009 to o 2015 hala o ona teste to o dala 22 iha diferiensia ambiente no moos tinan ne ebé kuda dala 18 iha tempu udan no dala 4 iha tempu bailoro. Maioria husi fatin peskiza hotu ne ebé hala o teste la halo rotasaun. Koleta fini musan hala o to o dala tolu tanba data maturidade la hanesan. Tabela 2. Detalle implementasaun atividade peskiza koto nani husi tinan Fatin Tinan Tempu Númeru Varidade Númeru replikasaun Data kuda Data kolleita** Kuantidade udan be'en (mm) Hohra'e Kiik Bailoro /04/ /09/ Turiscai 2009 Bailoro /04/ /08/ Quintal Portugal Aileu 2010 Udan /02/2010 * 950 Ossu 2010 Udan /02/2010 * 1880 Lisalara 2010 Udan /02/2010 * 620 Venilale 2010 Udan /02/ /07/ Holarua 2010 Udan /02/2010 * 1100 Hohra'e Kiik Udan /02/ /06/ Hohra'e Kiik Bailoro /06/2010 5/11/ Hohra'e Kiik Udan /02/ /07/ Ululefa 2012 Udan /11/ /05/ Aituto 2013 Udan /10/ /04/ Ululefa 2013 Udan /12/ /05/ Venilale 2013 Udan /02/2013 9/06/ Ossu 2013 Udan /03/ /06/ Seloi Malere Aileu 2013 Bailoro /05/ /09/ Ululefa 2014 Udan /10/ /04/ Hohra'e Kiik Udan /11/2013 7/04/ Ossu 2014 Udan /12/ /05/ Venilale 2014 Udan /01/2014 6/06/ Ululefa 2015 Udan /11/ /04/ Venilale 2015 Udan /01/2015 8/06/ ** Data koleta foti husi data ikus koleta ba variedade ne ebé mak tarde liu Totál area nia-luan no medidas kantreru (m 2 ) iha kada fatin peskiza la hanesan, depende ba rai nia-luan ne ebé halo teste. Distansia kuda no ai-loos nia-naruk ne ebé tiding hodi koto nani moos iha variasaun ne ebé ladun hanesan, depende rai nia-luan no moos kondisaun rai nia-bokur. Distansia kuda ne ebé bain-bain uza entre ai-horis iha lina ou iha tripod nia laran mak 40cm x 40cm, 50cm x 50cm no 50cm x 20cm, enkuantu distansia jerál entre kantreru mak 1m x 1m. Tiding ai-loos besik rai kuak kuda ai-horis hodi koto nani sa e ba ai nia-lolon. Ai-loos nia- naruk ne ebé bain-bain uza entre 1,5m no 2m maibé kada fatin peskiza no kada tempu uza ai nia-naruk ne ebé hanesan. Ai-loos ne ebé monta ho modelu mak hanesan triángulu (tiding ai 3 no kesi 44

5 hamutuk nia-tutun) tiding ai 2 no kesi hamutuk nia-tutun (para-para) no tiding ai-loos ida deit. Kada ai-loos nia-hun halo rai-kuak 1 no tau fini musan 2 kada rai-kuak. Iha teste hotu la uza adubu no bee irigasaun. Semana ida ho balu depois de kuda, ai-horis balu ne ebé la moris kuda fila fali kedas (sulam) ho fini foun. Prosesu hamoos du ut hala o to o dala tolu entre fulan ida-ida ou depende ba kondisaun du ut bainhira haree moris no okupa rai. Ai-horis ne ebé moris bobar tuituir hodi koto nani sa e ba ai nia-lolon tuir ai-loos ida-idak. Prosesu rekolla dadus kategoria ba faze rua. Faze uluk rekolla durante ai-horis hala o prosesu moris (fegetativu) hodi rejista kona-ba númeru ai-horis moris fulan 1 no fulan 2, valor ai-horis moris buras, data funan primeiru mosu no moras ne ebé ataka iha tempu funan. Faze tuir mai rekolla iha tempu koleta (generativu) hodi rejista kona-ba data koleta, númeru ai-horis iha tempu koleta, númeru fuan, todan fuan bokon ho kulit (kg), todan habai tiha la inklui kulit (kg) no númeru musan. Dadus husi esperimentasaun análiza uza GenStat ho sidik ragam Anova. Diferente entre tratamentu sei prova liu husi valor LSD ho nivel (P<0.05). Fatór prinsipál husi peskiza ida ne e mak variedade ne ebé uza hodi halo teste. Fatór external ne ebé fo influensia ba produsaun sei uza maneira analiza covariates (normaliza fatór external ne ebé iha variasaun bo ot no influensia ba fatór prinsipál variedade). Atu define adaptasaun variedade ba variasaun ambiental sei determina ho analiza BiPlot. Teste adaptivu iha fatin no tinan barak (Multi locations and years) Terminalojia Teste adaptasaun koto nani la o ho susesu (inklui tempu bailoro 4) implementa ona husi programa SoL hahú husi tinan 2009 to o 2015 iha fatin 11 ne ebé diferente. Entre variedade sira ne ebé koko, iha oin 10 (inklui lokál 3) mak kontinua teste to o tinan Pakote dadus hotu-hotu ne ebé iha kompostu husi pontu dadus 193, Ex. Variedade kada kombinasaun ambiente. Ambiente (fatin teste) ne ebé define husi fatin, tinan no epoka (por ezemplu tempu bailoro tinan 2009 iha Maubisse, tempu udan tinan 2010 iha Ossu, no seluk-seluk tan). Aprezentasaun husi varidade hirak ne e kalkula iha fatin idaidak. Fatin hirak ne e mak hanesan; Hohrae Ki ik 1 (Hoh 1), Hohrae Ki ik 2 (Hoh 2), Turiscai (Tur), Venilale (Ven), Quintal Portugal Aileu (QPA), Seloi Malere Aileu (SMA), Lisalara (Lis), Holarua (Hol), Ossu (Oss), Ululefa (Ulu), no Aituto (Ait). Análiza cross-site hala o ona uza biplots (prosedur konta GGE iha Genstat 18) para atu avalia aprezentasaun no konsisténsia husi varidade ne ebé koko iha tinan no fatin barak nian laran (genotype/ambiente). Rezultadu Médiu produsaun husi pakote dadus hotu-hotu (ambiente 22, pontu dadus 193) mak 1.07 t/ha. Médiu produsaun husi teste ba teste kuaze oioin deit husi ki ik liu 16 kg/ha to o máximu 2.6 t/ha (idaidak iha Lisalara 2010, Ululefa 2012 no Venilale 2015). Rezultadu produsaun tuir mai aprezenta tuir períodu tempu idak-idak tanba variedade balu kuda iha períodu balu maibé iha períodu seluk la kuda ou kuda ho variedade seluk. Tabela 3. Produsaun koto nani variedade oin 10 iha fatin teste 10 husi tinan

6 Variedade Hoh Tur AQP *Lis Hoh u Hol Oss Ven Hoh b Hoh Fleixa-RW MAC Ululefa-RW Decelaya RWV YOL X Lokal Maubisse Gasilidia Umubano Lokal Leber * * * 0.38 * * * * * * * La kuda Hoh u = tempu udan Hoh b = tempu bailoro Tabela 4. Produsaun koto nani variedade oin 10 iha fatin teste 6 husi tinan Variedade Ulu Ulu Ven Oss Aitt SMA Ululefa-RW Fleixa-RW Umubano Gasilidia Decelaya MAC YOL X Lokal Ululefa RWV Lokal Maubisse Tabela 5. Produsaun koto nani variedade oin 10 iha fatin teste 6 husi tinan Variedade Ulu Ven Oss Hoh Ulu Ven Decelaya Ululefa-RW Umubano Fleixa-RW Lokal Ululefa Yol X

7 MAC Gasilidia Lokál Maubisse Lokal Leber Iha tinan 2014 akumula dadus jerál husi fatin teste hotu no tinan barak nia laran, iha variedade foun oin haat hanesan Ululefa-RW, Fleixa-RW, Decelaya no MAC 28 hatudu rezultadu konsistensia aas liu kompara ho lokál ida ne ebé iha rezultadu aas liu entre lokál ne ebé teste (Tabela 6). Bazeia ba dadus refere, mak peskizador propoin ba MAP hodi lansa variedade foun oin rua hanesan Ululefa-RW no Fleixa-RW sai hanesan variedade foun ne ebé pronto ona para husik ba agrikultór sira. Naran husi variedade rua mai husi naran teste mak hanesan Ululefa-RW (naran teste RWV 1348) no Fleixa-RW (naran teste Mwirasi), liafuan RW signifika husi Rwanda. Variedade Decelaya no MAC 28 seidauk lansa iha tinan 2014 tanba variedade rua refere sei mosu segregasaun iha nia-kór musan. Haree ba problema refere, mak variedade rua ne e sei kontinua halo nafatin teste adaptasaun hodi halo selesaun ba nia-kór musan para mantein kualidade fini. Aliende ne e, bainhira observa rezultadu produsaun konsistensia aas mak sei propoin moos para bele lansa iha tempu oin mai. Tabela 6. Médiu produsaun koto nani variedade oin 10 husi fatin teste 20 entre tinan Variedade Médiu produsaun (t/ha) Médiu produsaun bo'ot liu lokál (%) Ululefa-RW Fleixa-RW Decelaya MAC Lokál Ululefa YOL X Umubano Gasilidia Lokál Maubisse Lokál Leber F. prob (p < 0.05) 0.04 LSD 0.38 CV% Rezultadu teste bainhira kontinua to o tinan 2015 hatudu katak, laiha mudansa rezultadu médiu produsaun kompara ho rezultadu to o tinan 2014 (Tabela 7). Maske nune e, sei presiza nafatin halo teste kontinuasaun para halo selesaun ba kór, observa kona-ba konsistensia produsaun no moos preferiensia to os nain sira nian hodi haree posibilidade bele lansa iha tempu oin mai ka lae. Tabela 8. Médiu produsaun koto nani variedade oin 10 husi fatin teste 22 entre tinan Variedade Médiu produsaun (t/ha) Médiu produsaun bo'ot liu lokál (%) 47

8 Ululefa-RW Fleixa-RW Decelaya MAC Lokál Ululefa Lokál Leber YOL X Umubano Gasilidia Lokál Maubisse F. prob (P < 0.05) 0.02 LSD 0.34 CV% Figura 1 hatudu biplot ne ebé rezulta husi analiza variedade oin 10 iha ambiente 20 hotu. Komponente rua ne ebé kombina hamutuk esplika kona-ba 81 % husi variasaun iha tabela produsaun variedade oin 10 iha ambiente teste 20 ( ). Análiza múltiplu hatudu katak, ladun iha variedade ida mak hatudu rezultadu konsistensia aas liu iha fatin hotu maibé variedade halai liu ba los husi liña hatudu rezultadu diak liu. Husi liña ba los, variedade MAC 28, Fleixa- RW no Decelaya hatudu rezultadu diak liu. Variedade lokál Leber hatudu rezultadu diak liu iha fatin ida. Figura 2. Ranking BiPlot husi koto nani variedade oin 10 iha ambiente 20, tinan

9 Figura 2 hatudu biplot ne ebé rezulta husi análiza variedade oin 10 iha ambiente 22 hotu. Komponente rua ne ebé kombina hamutuk esplika kona-ba 80 % husi variasaun iha tabela produsaun variedade oin 10 iha ambiente teste 22 ( ). Rezultadu análiza múltiplu kuaze hatudu rezultadu ne ebé hanesan ho rezultadu to o tinan Maioria husi variedade hatudu rezultadu diak liu iha ambiente ne ebé iha parte los husi liña ne ebé hanesan area parte elevasaun aas nian. Variedade local Leber mak hatudu rezultadu aas iha fatin ida signifika variedade refere adapta iha fatin refere. Figura 3. Ranking BiPlot husi koto nani variedade oin 10 iha ambiente 22, tinan

10 Konkluzaun Teste ne ebé hala o iha ambiente 20 ho variedade oin 10 implementa to o tinan 2014, lansa ona variedade Ululefa-RW no Fleixa-RW ne ebé prontu ona para husik ba agrikultór sira hodi kuda iha sira nia to os. Iha variedade foun oin haat hanesan Ululefa-RW, Fleixa-RW, Decelaya no MAC 28 mak hatudu rezultadu konsistensia aas liu médiu lokál. Rezultadu teste kontinuasaun ne ebé hala o iha ambiente 22 ho variedade oin 10 to o tinan 2015 variedade foun oin rua seluk hanesan Decelaya, MAC 28 no variedade lokál Ululefa, hatudu rezultadu konsistensia aas. Variedade oin tolu mensiona (inklui lokál Ululefa) iha posibilidade para bele lansa moos iha tempu oin mai. Ho lansamentu variedade ne ebé iha mak sei iha rekursu jenétika ne ebé ho kualidade diak ba hasa e produsaun koto nani iha to os na in sira nia to os. 50

11 Bibliografia African Soil & Consortium, Better beans through good agricultural practices. Available at; practices Graham PH, Vance CP (2003) Legumes: Importance and constraints to greater use. Plant Physiology131, Lam SK, Ng TB (2011) Apoptosis of human breast cancer cells induced by hemagglutinin from Phaseolus vulgaris cv. Legumi secchi. Food Chemistry126, Lei Z, Dai X, Watson BS, Zhao PX, Sumner LW (2011) A legume specific protein database (LegProt) improves the number of identified peptides, confidence scores and overall protein identification success rates for legume proteomics. Phytochemistry72, Moussa HR (2011) The impact of magnetic water application for improving common bean (Phaseolus vulgaris L.) production. New York Science Journal4(6), Seeds of Life, Relatório Pesquisa Annual-Ministério da Agricultura e Pescas, Comoro, Dili. Toledo MEO, Mejia EG, Dia VP, Amaya-Llano SL (2011) Common bean (Phaseolus vulgaris L.) hydrolysates inhibit inflammation in LPS-induced macrophages through Suppression of NF-jB pathways. Food Chemistry127,

11 Efeitu adaptasaun hare variedade lokál mean ba klima no ambiente Abstratu Tobias Moniz Vicente, 14 Robert Williams Seeds of Life, 15Myrtille Lacost

11 Efeitu adaptasaun hare variedade lokál mean ba klima no ambiente Abstratu Tobias Moniz Vicente, 14 Robert Williams Seeds of Life, 15Myrtille Lacost 11 Efeitu adaptasaun hare variedade lokál mean ba klima no ambiente Abstratu Tobias Moniz Vicente, 14 Robert Williams Seeds of Life, 15Myrtille Lacoste Seeds of Life Rezultadu teste adaptivu ba hare natar

More information

13 Testu adaptivu aihoris Trigu no Barley iha Timor-Leste periodu Abstratu Apolinario Ximenes 16 Luis Pereira, 17 Brian Monaghan 2,,Robert W

13 Testu adaptivu aihoris Trigu no Barley iha Timor-Leste periodu Abstratu Apolinario Ximenes 16 Luis Pereira, 17 Brian Monaghan 2,,Robert W 13 Testu adaptivu Trigu no Barley iha Timor-Leste periodu 2013-2016 Abstratu Apolinario Ximenes 16 Luis Pereira, 17 Brian Monaghan 2,,Robert Wiliams 2 Aihoris trigu (Wheat & Barley) Triticum aestivum L.Hordeum

More information

LHOxfamOJE3May2019te

LHOxfamOJE3May2019te Observasaun no Analiza ba Politika Governu Iha Jeral Estadu La o Hamutuk Dili, 3 Maiu 2019 Outline Prioridade iha livru OJE Objetivu OJE Fontes Finansiamentu OJE Sustentabilidade Fundu Petrolíferu RAEOA-ZEESM

More information

Proteje Ita no Itania bebé. Teste raan iha Ita-nia vizita prenatál primeiru Tetum (Protecting you and your baby)

Proteje Ita no Itania bebé. Teste raan iha Ita-nia vizita prenatál primeiru Tetum (Protecting you and your baby) Proteje Ita no Itania bebé. Teste raan iha Ita-nia vizita prenatál primeiru Tetum (Protecting you and your baby) Pamfletu ida-ne'e fó informasaun konaba teste raan (koko raan) ne'ebé baibain oferese no

More information

República Democrática de Timor Leste Ministério da Agricultura e Pescas Sistema Fini Nasionál ba Variedade Ne ebé Lansa Fornese familia agrikultór Tim

República Democrática de Timor Leste Ministério da Agricultura e Pescas Sistema Fini Nasionál ba Variedade Ne ebé Lansa Fornese familia agrikultór Tim República Democrática de Timor Leste Ministério da Agricultura e Pescas Sistema Fini Nasionál ba Variedade Ne ebé Lansa Fornese familia agrikultór Timor Leste ho asesu ne ebé siguru ba fini kualidade di

More information

Sistema halo to os uza modelu liña no espésies leguminosa (foremungu no forekeli) ba produsaun hare rai maran lokál fatumasin (oriza sativa, L) Abstra

Sistema halo to os uza modelu liña no espésies leguminosa (foremungu no forekeli) ba produsaun hare rai maran lokál fatumasin (oriza sativa, L) Abstra Sistema halo to os uza modelu liña no espésies leguminosa (foremungu no forekeli) ba produsaun hare rai maran lokál fatumasin (oriza sativa, L) Abstratu 10 Inácio Savio Pereira 12, Domingos do C. Pinto

More information

4/17/2019 Titlu Rezultadu Survey konaba Umakain Konsumu Manutolun no Na'an Manu 1/1

4/17/2019 Titlu Rezultadu Survey konaba Umakain Konsumu Manutolun no Na'an Manu 1/1 4/17/2019 Titlu Rezultadu Survey konaba Umakain Konsumu Manutolun no Na'an Manu 4/17/2019 Intro Sumariu Hodi Integra hamutuk pratika save konsumu manutolun iha kampana vasinasaun moras manu husi departementu

More information

CBA FAQs_TETUM

CBA FAQs_TETUM MOBILIZASAUN KOMUNITÁRIU Hapara violénsia hasoru feto liuhosi asaun komunitária PERGUNTA SIRA BAIBAIN EMA HUSU (FAQS) SETEMBRU 2017 Pergunta sira baibain ema husu (FAQs) kona-ba Nabilan nia Serbisu Mobilizasaun

More information

InflRD7te.pdf

InflRD7te.pdf Nota Informativa Kona-ba Inflasaun Iha Timor Leste Moda Inflasaun o 2010. Linha Azul iha grafiku ida- - aumentu ida- - uke média iha tinan neen tinan 2011. flasaun. Fátor prinsipál husi inflasaun mak ai-han

More information

República Democrática de Timor-Leste

República Democrática de Timor-Leste República Democrática de Timor-Leste Introdusaun Prinsipiu ne ebé durante aplika ba Orsamentu Jeral Estadu presiza tama vigôr no nia implementasaun hahú iha loron 1 fulan Janeiru. Wainhira seidauk vigôr,

More information

TLDPMEconomia24Jul2014te

TLDPMEconomia24Jul2014te Komentáriu Sosiedade Sivíl ba Enkontru Timor- Leste ho Parseiru Dezenvolvimentu iha 2014 Setór Estratéjiku Ekonómiku 25 Jullu 2014 Konteúdu Introdusaun...1 Dezenvolvolve ekonomia sustentável no ekitavel...2

More information

Microsoft Word - Trimester Nasional - TETUM _ Final_ 14 Aug 2013

Microsoft Word - Trimester Nasional - TETUM _ Final_ 14 Aug 2013 ANALIZAA POTENSIÁL KONFLITU Trimestre XII Outubru 20122 to o Janeiru 2013 Monitorizasaunn programa AtReS (Atensaun no Responde Sedu) ba relatoriu Trimester XII, ne ebé kobre periodu Outubru 2012 to o Janeiru

More information

Final Relatoriu Peskiza LH iha Suai

Final Relatoriu Peskiza LH iha Suai La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua D. Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670-3321040 or +670-77234330 (mobile) email: laohamutuk@gmail.com Website:

More information

ViolasaunAmbientalDec2018pptx

ViolasaunAmbientalDec2018pptx APRENDE HAMUTUK ESPERIÉNSIA AT KONA BA VIOLASAUN LISENSAMENTU AMBIENTÁL HUSI IMPLEMENTASAUN PROJETU BOOT SIRA IHA TIMOR-LESTE Diskusaun Nakloke iha Programa Ita ba Ita LH nia Public Fundraising. Dili,

More information

Irlanda Norte ezamemédiku ba susun Ajuda ita atu deside

Irlanda Norte ezamemédiku ba susun Ajuda ita atu deside Irlanda Norte ezamemédiku ba susun Ajuda ita atu deside Saida mak kankru susun ne e? 4 Saida mak ezame-médiku ba susun? 5 Rezultadus ezame-médiku ba susun 8 Halo eskolla ida benefísius no riskus posível

More information

v Prezentasaun Sumario a. Introdusaun b. Projeto no Apoio c. Begraun informasaun no fahe informasaun d. Konkluzaun

v Prezentasaun Sumario a. Introdusaun b. Projeto no Apoio c. Begraun informasaun no fahe informasaun d. Konkluzaun v Prezentasaun Sumario a. Introdusaun b. Projeto no Apoio c. Begraun informasaun no fahe informasaun d. Konkluzaun A. Introdusaun Many Hands International nu udar ONG ida nebe mai hahu nia serbisu iha

More information

Microsoft Word - PN 08 - National Security Policy-Making and Gender _Tetum_.d

Microsoft Word - PN 08 - National Security Policy-Making and Gender _Tetum_.d Nota Prátika 8 Jéneru no Pakote Matéria RSS Halo Polítika kona-ba Seguransa Nasionál no Jéneru KONTEÚDU Tanba sá mak jéneru ne e importante ba polítika seguransa nasionál? Oinsá mak bele integra jéneru

More information

INSTITÚTO DO PETRÓLEO E GEOLÓGIA INSTITUTO PÚBLIKU (IPG-IP) ANÁLISE PERIGOSIDADE TSUNAMI IHA TIMOR LESTE UTILIZAUN DADOS DETERMINISTIK FELIX JANUARIO

INSTITÚTO DO PETRÓLEO E GEOLÓGIA INSTITUTO PÚBLIKU (IPG-IP) ANÁLISE PERIGOSIDADE TSUNAMI IHA TIMOR LESTE UTILIZAUN DADOS DETERMINISTIK FELIX JANUARIO INSTITÚTO DO PETRÓLEO E GEOLÓGIA INSTITUTO PÚBLIKU (IPG-IP) ANÁLISE PERIGOSIDADE TSUNAMI IHA TIMOR LESTE UTILIZAUN DADOS DETERMINISTIK FELIX JANUARIO GUTERRES JONES P a g e DIVISAUN RISKU GEOLOJIKU 2019

More information

VALORIZA AGRIKULTOR SIRA NIA LIAN NO SIRA NIA MATENEK!

VALORIZA AGRIKULTOR SIRA NIA LIAN NO SIRA NIA MATENEK! VALORIZA AGRIKULTÓR SIRA-NIA LIAN NO SIRA-NIA MATENEK Relatóriu Konsultasaun ho Agrikultór-sira Relatóriu husi: Institutu Timor-Leste ba Monitorizasaun no Analiza Dezenvolvimentu Agostu 2011 i VALORIZA

More information

Relatóriu Final_EA_LH2018 1

Relatóriu Final_EA_LH2018 1 La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Dom Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670-3321040 or +670-77234330 (mobile) email: laohamutuk@gmail.com Website:

More information

Lansamentu ba Timor-Leste nia Dokumentu Politika kona ba Fronteiras Maritimas.TETUN_FINAL

Lansamentu ba Timor-Leste nia Dokumentu Politika kona ba Fronteiras Maritimas.TETUN_FINAL DISKURSU SUA ESELÊNSIA, PRIMEIRU-MINISTRU REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE DR. RUI MARIA DE ARAÚJO NIAN BA LANSAMENTU BA TIMOR-LESTE NIA DOKUMENTU POLÍTIKA KONA BA FRONTEIRAS MARÍTIMAS Dili 29 Agostu

More information

Projetu Ai-han Di ak ba Saúde Di ak liu Aileu, Baucau, Bobonaro no Covalima Sumáriu Baseline, Outubru 2018 World Vision-nia funsionariu no PSF iha Ail

Projetu Ai-han Di ak ba Saúde Di ak liu Aileu, Baucau, Bobonaro no Covalima Sumáriu Baseline, Outubru 2018 World Vision-nia funsionariu no PSF iha Ail Projetu Ai-han Di ak ba Saúde Di ak liu Aileu, Baucau, Bobonaro no Covalima Sumáriu Baseline, Outubru 2018 World Vision-nia funsionariu no PSF iha Aileu demonstra prepara ai-han-super. Foto: Suzy Sainovski/World

More information

ETAN for UNTL

ETAN for UNTL Solidaridade ba Timor Leste husi povo EUA no rai seluk. ETAN no IFET Charlie Scheiner, UNTL, 17 Abril 2009 http://www.etan.org East Timor Action Network/U.S. Rede Aksaun Timor Leste/EUA Hahu 10 Dezembru

More information

Reprezentasaun arte fatuk iha kostume kulturál ema Fataluku iha Tutuala, Lautem Kim Dunphy 3, Ildefonso da Silva, Nelinha Pereira, Thomas Lopes & Holl

Reprezentasaun arte fatuk iha kostume kulturál ema Fataluku iha Tutuala, Lautem Kim Dunphy 3, Ildefonso da Silva, Nelinha Pereira, Thomas Lopes & Holl Reprezentasaun arte fatuk iha kostume kulturál ema Fataluku iha Tutuala, Lautem Kim Dunphy 3, Ildefonso da Silva, Nelinha Pereira, Thomas Lopes & Holly Schauble 4 Fotografia: Membru komunidade iha Tutuala

More information

LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 1 JOVEN FETO AGRIKULTÓR SIRA

LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 1 JOVEN FETO AGRIKULTÓR SIRA LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 1 JOVEN FETO AGRIKULTÓR SIRA UNITED NATIONS DEVELOPMENT GROUP ASIA AND THE PACIFIC for more information or to request another copy

More information

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU SUBMISAUN PENSAUN MENSÁL VITALÍSIA: Projetu Lei Nú. 5/III no Projet

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU SUBMISAUN PENSAUN MENSÁL VITALÍSIA: Projetu Lei Nú. 5/III no Projet JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU SUBMISAUN PENSAUN MENSÁL VITALÍSIA: Projetu Lei Nú. 5/III no Projetu Lei Nú. 9/III kona-ba Pensaun Mensál Vitalísia ba

More information

LHSubPNOJE2018te

LHSubPNOJE2018te La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitoriza no Analiza Dezenvolvimentu Rua Dom Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel : +670 332 1040 Email : laohamutuk@gmail.com Sítiu : www.laohamutuk.org

More information

1 Prevalensia infestasaun trichuris suis ba fahi iha suku Lahane Oriental, posto administrativu nain feto, munisipiu Dili Rezumu Paulina Martins da Cr

1 Prevalensia infestasaun trichuris suis ba fahi iha suku Lahane Oriental, posto administrativu nain feto, munisipiu Dili Rezumu Paulina Martins da Cr 1 Prevalensia infestasaun trichuris suis ba fahi iha suku Lahane Oriental, posto administrativu nain feto, munisipiu Dili Rezumu Paulina Martins da Cruz, 1 Acacio Cardoso Amaral, 2 Lindalva Maria Jeronimo

More information

LH konaba PAN Fome Zero

LH konaba PAN Fome Zero La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua dos Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 332 1040 email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org

More information

Relatoriu Observasaun Eleisaun Prezidente 20 Marsu 2017 Final

Relatoriu Observasaun Eleisaun Prezidente 20 Marsu 2017 Final Relatóriu Monitorizasaun Insidente Violénsia Eleitorál iha Eleisaun Prezidensiál 2017 Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) Dokumentasaun NGO Belun, Kampaña no Eleisaun Prezidensiál, 20 Marsu 2017.

More information

12 Produsaun bee moos husi bee fo er uza métodu filtrasaun Intrudusaun Autor: Felipe Xavier, L.Ed Mentor: Berta Tilman, BA Bee nu udar substánsia kími

12 Produsaun bee moos husi bee fo er uza métodu filtrasaun Intrudusaun Autor: Felipe Xavier, L.Ed Mentor: Berta Tilman, BA Bee nu udar substánsia kími 12 Produsaun bee moos husi bee fo er uza métodu filtrasaun Intrudusaun Autor: Felipe Xavier, L.Ed Mentor: Berta Tilman, BA Bee nu udar substánsia kímika ida ne ebé prioridade bá moris sira hotu iha mundu.

More information

ReJistrasaun Rai iha Timor-Leste REJISTRASAUN RAI iha Timor-Leste Análiza ba impaktu husi Sistema Nacionál de Cadastro (SNC) 120

ReJistrasaun Rai iha Timor-Leste REJISTRASAUN RAI iha Timor-Leste Análiza ba impaktu husi Sistema Nacionál de Cadastro (SNC) 120 ReJistrasaun Rai iha Timor-Leste REJISTRASAUN RAI iha Timor-Leste Análiza ba impaktu husi Sistema Nacionál de Cadastro (SNC) 120 Rede ba Rai (RbR) Copyright 2019 Rede ba Rai kompostu husi organizasaun

More information

Microsoft Word - MAHEIN_33_OK.doc

Microsoft Word - MAHEIN_33_OK.doc Introdusaun Mahein Nian Lian Nú. 33, 27 Abril 2012 Serbisu Polisia Tránzitu no Siguransa Rodoviária 1 Serbisu polisia tranzitu no siguransa rodoviária (parajen, hein kareta fatin) hanesan serbisu ne ebé

More information

La'o Hamutuk aprezentasaun ba ADN 18-Jul-2013 Papél Sosiedade Sivíl hodi tau matan ba Investimentu Estadu Aprezentasaun husi La o Hamutuk ba Retratu A

La'o Hamutuk aprezentasaun ba ADN 18-Jul-2013 Papél Sosiedade Sivíl hodi tau matan ba Investimentu Estadu Aprezentasaun husi La o Hamutuk ba Retratu A Papél Sosiedade Sivíl hodi tau matan ba Investimentu Estadu Aprezentasaun husi La o Hamutuk ba Retratu Anuál Ajénsia Nasionál Dezenvolvimentu RDTL nian 18 Jullu 2013 La o Hamutuk Institutu Timor-Leste

More information

Referénsia lais ba aplikasaun tékniku xave sira iha manual tékniku CB-NRM Prepara hosi Projetu Jestaun Rekursu Naturál Sustentável Bazeia ba Komunidad

Referénsia lais ba aplikasaun tékniku xave sira iha manual tékniku CB-NRM Prepara hosi Projetu Jestaun Rekursu Naturál Sustentável Bazeia ba Komunidad Referénsia lais ba aplikasaun tékniku xave sira iha manual tékniku CB-NRM Prepara hosi Projetu Jestaun Rekursu Naturál Sustentável Bazeia ba Komunidade República Democrática Timor-Leste Kona-ba Manuál

More information

Lei Tributaria fo vantajem barak liu ba kompania no emprezariu: Bainhira los mak fos bele baratu

Lei Tributaria fo vantajem barak liu ba kompania no emprezariu: Bainhira los mak fos bele baratu s INSTITUTU BA PESQUIZA/INVESTIGASAUN, ADVOKASIA NO KAMPAÑA Timor-Leste Institute for Research, Advocacy and Campaigns Add: Rua Gov. Celestino da Silva-Farol, Aldeia Lirio, Suco Motael, Vera Cruz, Dili

More information

REVISTA SITUASAUN NOVEMBRU - DEZEMBRU 2014 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA TAU ATENSAUN Insidente liga ba joven no arte marsiais sai númeru a as no sai preokupa

REVISTA SITUASAUN NOVEMBRU - DEZEMBRU 2014 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA TAU ATENSAUN Insidente liga ba joven no arte marsiais sai númeru a as no sai preokupa REVISTA SITUASAUN NOVEMBRU - DEZEMBRU 2014 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA TAU ATENSAUN Insidente liga ba joven no arte marsiais sai númeru a as no sai preokupasaun nasionál Insidente hamutuk 10 iha Novembru no

More information

Submisaun Luta Hamutuk ba OGE 2011 ba Komisaun C

Submisaun Luta Hamutuk ba OGE 2011 ba Komisaun C INSTITUTUBAPESQUIZA/INVESTIGASAUN,ADVOKASIANOKAMPAÑA Timor LesteInstituteforResearch,AdvocacyandCampaigns Add:RuaGov.CelestinodaSilva Farol,AldeiaLirio,SucoMotael,VeraCruz,Dili EmailAdd:lutahamutuk2005@yahoo.comorlutahamutuk.timorleste@gmail.com

More information

Komprende Violénsia Kontra Feto no Labarik iha Timor-Leste: Konkluzaun sira husi Programa Nabilan nia Estudu Baze Sumáriu Relatóriu Australian Embassy

Komprende Violénsia Kontra Feto no Labarik iha Timor-Leste: Konkluzaun sira husi Programa Nabilan nia Estudu Baze Sumáriu Relatóriu Australian Embassy Komprende Violénsia Kontra Feto no Labarik iha Timor-Leste: Konkluzaun sira husi Programa Nabilan nia Estudu Baze Sumáriu Relatóriu Australian Embassy Timor-Leste Komprende Violénsia Kontra Feto no Labarik

More information

Microsoft Word - judecsetesarailos_t

Microsoft Word - judecsetesarailos_t JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA DE MONITORIZAÇÃO DO SISTEMA JUDICIAL Justice Update Periodu : Dezembru 2009 Pubikasaun : Dezembru 2009 Railos Hetan Sentensa Tinan 2 Fulan 8 Tanba Simu no

More information

QUARTERLY REPORT

QUARTERLY REPORT RELATORIU BA FULAN TOLU NIAN FUNDU PETROLEU TIMOR - LESTE Ba fulan tolu remata iha 30 hu 2006 esenta ba Ministra Plano no Finansas Husi Autoridade Bankaria no PagamentusTimor-Leste nian INTRODUSAUN Relatoriu

More information

Introdusaun Prémiu Nutrisaun Prezidente Prémiu Nutrisaun Lideransa Nasionál 2015 Atu fó rekoñesimentu, motivasaun no inspirasaun ba serbisu no lideran

Introdusaun Prémiu Nutrisaun Prezidente Prémiu Nutrisaun Lideransa Nasionál 2015 Atu fó rekoñesimentu, motivasaun no inspirasaun ba serbisu no lideran Introdusaun Prémiu Nutrisaun Prezidente Prémiu Nutrisaun Lideransa Nasionál 2015 Atu fó rekoñesimentu, motivasaun no inspirasaun ba serbisu no lideransa nutrisaun di ak, Sua Eselénsia Prezidente Repúblika

More information

Orsamentu Jerál Estadu ba tinan 2016_

Orsamentu Jerál Estadu ba tinan 2016_ DISKURSU HOSI ESELÉNSIA PRIMEIRU-MINISTRU REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE, DR. RUI MARIA DE ARAÚJO, IHA BIBAN APREZENTASAUN PROPOSTA LEI ORSAMENTU JERÁL ESTADU BA 2016 Parlamentu Nasionál Loron 1, fulan

More information

Alkatiri4Feb2013en

Alkatiri4Feb2013en INTERVENSAUN IHA ABERTURA DEBATE LEI OJE 2013 SEKRETÁRIU-JERÁL FRETILIN NO DEPUTADU, HODI BANKADA PARLAMENTÁR FRETILIN NIA NARAN KOMBATE KIAK NO HATUUN INFLASAUN NU UDAR PEDRA-DE-TOQUE HODI LAO BA DEZENVOLVIMENTU

More information

FIXA INFORMASAUN 2016 BA PÚBLIKU Timor-Leste la husu liu husi nia direitu tuir Lei Internasional. SAIDA MAK FRONTEIRAS MARÍTIMAS? Nasaun sira ne ebé t

FIXA INFORMASAUN 2016 BA PÚBLIKU Timor-Leste la husu liu husi nia direitu tuir Lei Internasional. SAIDA MAK FRONTEIRAS MARÍTIMAS? Nasaun sira ne ebé t FIXA INFORMASAUN 2016 BA PÚBLIKU Timor-Leste la husu liu husi nia direitu tuir Lei Internasional. SAIDA MAK FRONTEIRAS MARÍTIMAS? Nasaun sira ne ebé tasi haleu (kosteiru) iha direitu atu determina sira-nia

More information

IPG descobre kauza husi Rai Halai iha Auto-Estrada Covalima, Estrada diresaun Dili-Ainaro, no Dili-Loes Autores: Jose Soares Nano (Especialista iha Es

IPG descobre kauza husi Rai Halai iha Auto-Estrada Covalima, Estrada diresaun Dili-Ainaro, no Dili-Loes Autores: Jose Soares Nano (Especialista iha Es IPG descobre kauza husi Rai Halai iha Auto-Estrada Covalima, Estrada diresaun Dili-Ainaro, no Dili-Loes Autores: Jose Soares Nano (Especialista iha Estruktura Jeolojia), Luis Teofilo da Costa (Especialista

More information

TransVieira

TransVieira Kandidatu PR Sr. Amorin Vieira Ema hotu iha Timor hakfodak bainhira Sr. Amorin kandidata nia an hanesan Prezidente hodi bele kandidata ho lider sira seluk iha TL. Saida mak sai hanesan motivasaun husi

More information

World Bank Document

World Bank Document Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized FETO AGRIKULTÓR IHA TIMOR-LESTE: Hadi a Lakuna Produtividade UN Women Timor-Leste no

More information

REVIZAUN ESTRATÉJIKU TIMOR-LESTE PROGRESU NO SUSESU ATU ALKANSA OBJETIVU DEZENVOLVIMENTU SUSTENTÁVEL 2 Tau matan ba ita-nia futuru Centre of Studies f

REVIZAUN ESTRATÉJIKU TIMOR-LESTE PROGRESU NO SUSESU ATU ALKANSA OBJETIVU DEZENVOLVIMENTU SUSTENTÁVEL 2 Tau matan ba ita-nia futuru Centre of Studies f REVIZAUN ESTRATÉJIKU TIMOR-LESTE PROGRESU NO SUSESU ATU ALKANSA OBJETIVU DEZENVOLVIMENTU SUSTENTÁVEL 2 Tau matan ba ita-nia futuru Centre of Studies for Peace and Development (CEPAD) Timor-Leste no Johns

More information

PROSESU PAGAMENTU BA IDOZUS NO NIA POTENSIALIDADE BA KONFLITU Relatóriu Polítik

PROSESU PAGAMENTU BA IDOZUS NO NIA POTENSIALIDADE BA KONFLITU Relatóriu Polítik Relatóriu Polítika IX Rua No. 5 de Farol PO Box 472 Dili, Timor-Leste +670-331-0353 www.belun.tl Dili, 18 Dezembru 2014 Autór: Constantino da Conçeição Escollano Brandão Costa Ximenes Editór Sira: Hannah

More information

BriefingBankadaDez2018te

BriefingBankadaDez2018te PIB Petróleu PIB Naun-petróleu 2013 2014 2015 2016 $4,234 (75%) $1,415 (25%) $2,591 (64%) $1,454 (36%) $1,496 (48%) $1,609 (52%) $820 (33%) $1702 (67%) Produtivu (agric.& manuf.) $306 $310 $294 $305 Reseita

More information

LIA ULUK

LIA ULUK ESTATUTU FFS LIA DAULUK Fundasaun Foin Sãe ne ebé ho lia badak FFS ne e orgaun Juventude ne ebé maka moris iha tinan 2011. Uluk nanain Juventude ne ebé iha inisiativu atu organiza povu Timor Leste hola

More information

REVISTA SITUASAUN FEVREIRU-MARSU 2019 Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) estabelese ona iha tinan 10 liu ba, hala o servisu monitorizasaun insi

REVISTA SITUASAUN FEVREIRU-MARSU 2019 Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) estabelese ona iha tinan 10 liu ba, hala o servisu monitorizasaun insi REVISTA SITUASAUN FEVREIRU-MARSU 2019 Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) estabelese ona iha tinan 10 liu ba, hala o servisu monitorizasaun insidente violénsia ne ebé akontese loro-loron iha teritoriu

More information

La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: no

La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: no La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 3321040 no +670 7234330, email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org

More information

Ami-nia Dalan Mak Ba-oin; Sai Forte Hamutuk Hakbi it Sobrevivente Feto-sira husi Violénsia iha Timor-Leste Liu-husi Peskiza Asaun Partisipativu (PAP)

Ami-nia Dalan Mak Ba-oin; Sai Forte Hamutuk Hakbi it Sobrevivente Feto-sira husi Violénsia iha Timor-Leste Liu-husi Peskiza Asaun Partisipativu (PAP) Ami-nia Dalan Mak Ba-oin; Sai Forte Hamutuk Hakbi it Sobrevivente Feto-sira husi Violénsia iha Timor-Leste Liu-husi Peskiza Asaun Partisipativu (PAP) Asosiasaun Chega! ba ita (ACbit) Asia Justice and Rights

More information

Konta Jeral Estadu 2011

Konta Jeral Estadu 2011 DISKURSU SUA EXELÊNSIA PRIMEIRU-MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMAO NIAN IHA OKAZIAUN DEBATE KONA-BA KONTA JERAL ESTADU NIAN 2011 Parlamentu Nasional, Díli 11 Dezembru 2012 Sua Exelênsia Señor Prezidente Parlamentu

More information

Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) ALERTA Preokupasaun Komunidade Naktuka liga ho Lia nain ne ebé Ema Deskuñesidu Oho Mate iha Fronteira Sub-di

Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) ALERTA Preokupasaun Komunidade Naktuka liga ho Lia nain ne ebé Ema Deskuñesidu Oho Mate iha Fronteira Sub-di Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) ALERTA Preokupasaun Komunidade Naktuka liga ho Lia nain ne ebé Ema Deskuñesidu Oho Mate iha Fronteira Sub-district Nitibe, District Oecussi Janeiru 2013 Durante

More information

Fabrika Semente iha Caisido Distritu Baucau: Oportunidade no Ameasa? Mahein Nia Lian Nú. 79, 09 Juñu 2014 Relatoriu Fundasaun Mahein Nia Lian ne e sup

Fabrika Semente iha Caisido Distritu Baucau: Oportunidade no Ameasa? Mahein Nia Lian Nú. 79, 09 Juñu 2014 Relatoriu Fundasaun Mahein Nia Lian ne e sup Fabrika Semente iha Caisido Distritu Baucau: Oportunidade no Ameasa? Mahein Nia Lian Nú. 79, 09 Juñu 2014 Relatoriu Fundasaun Mahein Nia Lian ne e suporta husi povu Amerikanu liu husi Ajénsia Estadus Unidus

More information

Foti Liman Hodi Desidi & Dezenvolve Ministério da Administração Estatal Rua Jacinto Cândido Dili, Timor-Leste Phone:

Foti Liman Hodi Desidi & Dezenvolve Ministério da Administração Estatal Rua Jacinto Cândido Dili, Timor-Leste Phone: Foti Liman Hodi Desidi & Dezenvolve Ministério da Administração Estatal Rua Jacinto Cândido Dili, Timor-Leste Phone: 3317202 E-mail: komunikasaun@estatal.gov.tl Suporta hosi: Programa Apoiu Governasaun

More information

Microsoft Word - Module III. LIDERANSA.docx

Microsoft Word - Module III. LIDERANSA.docx MODUL III JLIDERANSA Belun Rua No. 5 de Farol PO. Box 472 Telefone: +670 3310 353 www.belun.tl 1 Lideransa iha Organizasaun... 3 A. Jeitu no lalaok lideransa... 4 B. Komunikasaun... 5 C. Transparensia...

More information

Microsoft Word - EWER Alert - Naktuka - Tetun - Jul 10.doc

Microsoft Word - EWER Alert - Naktuka - Tetun - Jul 10.doc Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtRes) Maiu-Junhu 2010 Atividade TNI indika tensaun tamba demarkasaun fronteira seidauk rezolve iha Oe-cusse 16 Julhu 2010 Sistema AtRes (Sistema Atensaun no Responde

More information

Persepsaun husi Inan-Feton sira kona-ba Planeamentu Familiar Iha Distritu Viqueque & Dili (Timor-Leste) RELATÓRIU FINAL 1

Persepsaun husi Inan-Feton sira kona-ba Planeamentu Familiar Iha Distritu Viqueque & Dili (Timor-Leste) RELATÓRIU FINAL 1 Persepsaun husi Inan-Feton sira kona-ba Planeamentu Familiar Iha Distritu Viqueque & Dili (Timor-Leste) RELATÓRIU FINAL 1 Heather Wallace, Agostu 2014 2 Persepsaun Husi Inan-Feton sira konaba Planeamentu

More information

Microsoft Word - SP Rede ba Rai Version for Members - reduced.docx

Microsoft Word - SP Rede ba Rai Version for Members - reduced.docx Planu&Estratéjiku&Rede&ba&Rai& 2015"2018 2 Konteúdu Introdusaun*...*3 Istoria*Rede*ba*Rai*...*3 Planu*Estratejiku*2015* *2018*...*5 Observasaun*Forsa*no*Limitasaun*Prosesu*Planu*Estratéjiku*...*6 Estrutura*Relatoriu*Ida*Ne

More information

Traditional justice workshop report _tetun_

Traditional justice workshop report _tetun_ JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAM PEMANTAUAN SISTEM YUDISIAL RESULTADU REPORTAJEN SORU MUTU KONA BA SISTEMA JUDISIAL FORMAL HO LOKAL Dili, East Timor Juliu 2002 KONA BA JSMP Program pemantaun

More information

DebateRai2Julhu2012

DebateRai2Julhu2012 Rede ba Rai Sekretariadu, Fundasaun Haburas, Rua Celestino da Silva, Farol, Dili- Timor-Leste Email: redebarai@gmail.com Telemovel: +670 7922648 Rede ba Rai nudár mahon ba Organizasaun besik 20 ne ebé

More information

Tema Liturjia domingu ikus Kuarezma nian konvida ita atu kontempla Maromak ne ebé, tan domin, tuun mai hasoru ita, fahe ita-nia umanidade, halo An sai

Tema Liturjia domingu ikus Kuarezma nian konvida ita atu kontempla Maromak ne ebé, tan domin, tuun mai hasoru ita, fahe ita-nia umanidade, halo An sai Tema Liturjia domingu ikus Kuarezma nian konvida ita atu kontempla Maromak ne ebé, tan domin, tuun mai hasoru ita, fahe ita-nia umanidade, halo An sai ema nia atan, husik ema oho Nia atu manán egoízmu

More information

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA DE MONITORIZAÇÃO DO SISTEMA JUDICIAL Aktualizasaun Justica Periodo : Maiu 2008 Edisaun:... /2008 Perspektiva Legal Konaba Klemensia Prefasiu Iha loron 23 Abril

More information

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Dili Periódu Novembru 2017 Afirmasaun:

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Dili Periódu Novembru 2017 Afirmasaun: JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Dili Periódu Novembru 2017 Afirmasaun: Sumáriu Kazu tuirmai ne e deskreve faktu sira no prosesu

More information

Estratejia Parseria País: Timor-Leste, tinan : AVALIASAUN SETÓR (SUMÁRIU): FINANSAS

Estratejia Parseria País: Timor-Leste, tinan : AVALIASAUN SETÓR (SUMÁRIU): FINANSAS Estratejia Parseria País: Timor-Leste, tinan 2011 2015 AVALIASAUN SETÓR (SUMÁRIU): FINANSAS 1 Mapa Dalan iha Setór ne e 1. Dezempeñu, Problema, no Oportunidade sira iha Setór ne e a. Atividade bankáriu

More information

9 Subsidiu ba idozu: Hare e fali politika cash transfer 1 nao- kondisional iha Timor-Leste Antisidente Peskiza Therese Nguyen Thi Phuong Tam Nudar est

9 Subsidiu ba idozu: Hare e fali politika cash transfer 1 nao- kondisional iha Timor-Leste Antisidente Peskiza Therese Nguyen Thi Phuong Tam Nudar est 9 Subsidiu ba idozu: Hare e fali politika cash transfer 1 nao- kondisional iha Timor-Leste Antisidente Peskiza Therese Nguyen Thi Phuong Tam Nudar estadu demokratiku post konflitus, Timor-Leste (TL) sei

More information

Sobrevive Iha Impunidade Istória Feto sira ne ebé la hetan nafatin Justisa

Sobrevive Iha Impunidade Istória Feto sira ne ebé la hetan nafatin Justisa Sobrevive Iha Impunidade Istória Feto sira ne ebé la hetan nafatin Justisa SOBREVIVE IHA IMPUNIDADE Istória Feto sira ne ebé la hetan nafatin Justisa Edisaun Daruak, Fevereiru 2018 Ekipa Hakerek Na in

More information

World Bank Document

World Bank Document Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized 43480 Timor-Leste s Foin-sa e iha Krize: Analiza Situasional kona ba Opsaun Politika

More information

OJE 2014 no ligasaun ba Ekonomia TL

OJE 2014 no ligasaun ba Ekonomia TL Liu 50% povu moris iha liña pobreza nia okos. 80% povu hela iha area rurais, moris ho agrikultura subsistensia. Liu 1,500 labarik ho idade menus tinan lima mate kada tinan husi kondisaun bele prevene maizumenus

More information

Microsoft Word - RevSit Marsu 2014_Final_Tetun.doc

Microsoft Word - RevSit Marsu 2014_Final_Tetun.doc REVISTA SITUASAUN MARSU 2014 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA TAU ATENSAUN u PNTL na in rua (2) hetan kanek wainhira halo atuasaun ba grupu KRM PNTL na in rua (2) hetan kanek wainhira halo atuasaun ba grupu Konsellu

More information

AtReS - Revista Situasaun - Marsu Tetun Final

AtReS - Revista Situasaun - Marsu Tetun Final REVISTA SITUASAUN MARSU 2013 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA ATENSAUN IHA FULAN IDA NE E: Buatus Grupu 51 Kaer Aikulit at Tensaun Konflitu iha Fronteira Asaun Violénsia entre grupu arte marsiais balu TENDENSIA KONFLITU

More information

Microsoft Word - SK_TDB_ DEZEMBRU_2014 I _2_.doc

Microsoft Word - SK_TDB_ DEZEMBRU_2014  I _2_.doc JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Baucau Dezembru 2014 Sumáriu prosesu julgamentu kazu iha Tribunál Distritál Baucau- Periódu

More information

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Suai Juñu 2019 Afirmasaun: Sumáriu

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Suai Juñu 2019 Afirmasaun: Sumáriu JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Suai Juñu 2019 Afirmasaun: Sumáriu Kazu ne e deskreve faktu sira no prosesu iha tribunál

More information

Journal JICA CBNRM, Vol 1/ Publikasaun 4/ Fevereriu 2018 Seremonia Tara Bandu PLUP no Implementasaun Regulamentu Suco Planu Participatoriu Uja Rai (PL

Journal JICA CBNRM, Vol 1/ Publikasaun 4/ Fevereriu 2018 Seremonia Tara Bandu PLUP no Implementasaun Regulamentu Suco Planu Participatoriu Uja Rai (PL Journal JICA CBNRM, Vol 1/ Publikasaun 4/ Fevereriu 2018 Seremonia Tara Bandu PLUP no Implementasaun Regulamentu Suco Planu Participatoriu Uja Rai (PLUP) kompleta ona projeitu suco hitu (7). Atu inagura

More information

Tema Liturjia domingu daruak Adventu nian hato o apelu ida atu hasoru malu hikas ho Maromak, ba konversaun. Husi nia parte, Maromak nafatin prontu atu

Tema Liturjia domingu daruak Adventu nian hato o apelu ida atu hasoru malu hikas ho Maromak, ba konversaun. Husi nia parte, Maromak nafatin prontu atu Tema Liturjia domingu daruak Adventu nian hato o apelu ida atu hasoru malu hikas ho Maromak, ba konversaun. Husi nia parte, Maromak nafatin prontu atu oferese ba ema mundu foun liberdade nian, justisa

More information

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Oe-Cusse Maiu 2015 Sumáriu prosesu

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Oe-Cusse Maiu 2015 Sumáriu prosesu JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Oe-Cusse Maiu 2015 Sumáriu prosesu julgamentu kazu iha Tribunál Distritál Oe-Cusse Periódu

More information

Graphic2

Graphic2 KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU SIVÍL NO POLÍTIKU KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU SIVÍL NO POLÍTIKU Tradusaun La Ofisial KONVENSAUN INTERNASIONÁL DIREITU SIVÍL NO POLÍTIKU Adotadu no

More information

Fronteiras Marítimas iha Tasi Timor Kay Rala Xanana Gusmão Xefe Negosiador ba Delimitasaun Definitiva Fronteiras Marítimas no Reprezentante Espesial G

Fronteiras Marítimas iha Tasi Timor Kay Rala Xanana Gusmão Xefe Negosiador ba Delimitasaun Definitiva Fronteiras Marítimas no Reprezentante Espesial G Fronteiras Marítimas iha Tasi Timor Kay Rala Xanana Gusmão Xefe Negosiador ba Delimitasaun Definitiva Fronteiras Marítimas no Reprezentante Espesial Governu ba Asuntus Petroleu 1 Istória Badak Tasi Timor

More information

ALOLA ANNUAL REPORT 2018 TETUM Final FOR pRINTING eDITING VERS.cdr

ALOLA ANNUAL REPORT 2018 TETUM Final FOR pRINTING eDITING VERS.cdr Fundasaun ALOLA Relatório anual FUNDASAUN ALOLA - Strong Women Strong Nation FETO TIMOR-LESTE IHA STATUS IGUÁL IHA ASPEITU MORIS HOTU-HOTU (Asesu, partisipasaun, papél iha halo desizaun, goza benefísiu

More information

Taka lakuna jerasaun iha Timor-Leste: Oinsá mak programa kriativu bele kontribui 5 Amy Stevenson, Kim Dunphy, Cesario de Lourdes & Ildefonso da Silva

Taka lakuna jerasaun iha Timor-Leste: Oinsá mak programa kriativu bele kontribui 5 Amy Stevenson, Kim Dunphy, Cesario de Lourdes & Ildefonso da Silva Taka lakuna jerasaun iha Timor-Leste: Oinsá mak programa kriativu bele kontribui 5 Amy Stevenson, Kim Dunphy, Cesario de Lourdes & Ildefonso da Silva Introdusaun Artigu ida-ne'e esplora dezafiu ida-ne'ebé

More information

República Democrática de Timor-Leste Orsamentu Geral Estadu 2016 Aprovadu Panorama Orsamental Livru 1 Sai sidadaun diak, sai heroi diak ba ita nia nas

República Democrática de Timor-Leste Orsamentu Geral Estadu 2016 Aprovadu Panorama Orsamental Livru 1 Sai sidadaun diak, sai heroi diak ba ita nia nas República Democrática de Timor-Leste Orsamentu Geral Estadu 2016 Aprovadu Panorama Orsamental Livru 1 Sai sidadaun diak, sai heroi diak ba ita nia nasaun Índise Parte 1: Diskursus Primeiru-Ministru...

More information

Rezumu Politika_Cover_Tetun_Belun

Rezumu Politika_Cover_Tetun_Belun Dinámika Konflitu no Violénsia Liga ba Artes Marsiais iha Timor Leste ONG Belun Rezumu Politika Maiu 2014 Dokumentu ida ne e produz husi programa DAME (Democracy and Development in Action through the Media

More information

Microsoft Word - wjureport125_t

Microsoft Word - wjureport125_t JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA DE MONITORIZAÇÃO DO SISTEMA JUDICIAL PROVIZAUN ARTIGU 125 KODIGU PROSESU PENAL: LORI IMPLIKASAUN DILEMATIKU BA VITIMA VIOLENSIA DOMESTIKA HO APOIU HUSI: DILI,

More information

Justisa ba Timor-Leste Nafatin Obrigasaun Internasional

Justisa ba Timor-Leste Nafatin Obrigasaun Internasional La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Desenvolvimentu I/1a Rua Mozambique, Farol, Dili, Timor-Leste Tel: +670 332 5013 email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org Justisa

More information

Deklarasaun Politika CNRT

Deklarasaun Politika CNRT Deklarasaun Politika P-CNRT DEBATE GENERALIDADE OGE 2017 23 Novembru 2016 Deputado Natalino dos Santos Nascimento - Prezidente Bankada CNRT Parlamento Nacional SE. Presidente do Parlamento Nasional, Sr.

More information

Microsoft Word - DISKURSU PPN 13 JUNHO 2018.docx

Microsoft Word - DISKURSU PPN 13 JUNHO 2018.docx Excelentismos - Senhor Prezidente Parlamento Nacional IV Legislatura Sesante Dr. Aniceto Longuinos Guterres Lopes, - Distinto Eis- Deputado/Deputada sira IV lezislatura nian, - Senhor Primeiru Ministru

More information

World Bank Document

World Bank Document Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized 42769 2 0 0 7, ii/24 TIMOR-LESTE DEZENVOLVIMENTU JUVENTUDE NO MERKADU TRABALLU: REZUMU

More information

Land_Law_tetum_Version_3_change[1]

Land_Law_tetum_Version_3_change[1] LEI Nº /2009 [Preâmbulo] REJIME ESPESIÁL KONA BA DEFINISAUN NA IN BA BENS IMÓVEIS NIAN KAPÍTULU I OBJETU NO DEFINISAUN SIRA Artigu 1.º (Objetu) 1. Lei ida ne e estabelese rejime espesiál ba definisaun

More information

Remembering the past Final Tetum

Remembering the past Final Tetum TIMOR-LESTE HANOIN-HETAN PASADU Rekomendasaun sira atu harii ho efikás Programa Nasionál ba Reparasaun no Institutu Públiku ba Memória Publikasaun Amnesty International Publikasaun dahuluk iha Fevereiru

More information

PRELIMINARY STATEMENT TETUM

PRELIMINARY STATEMENT TETUM Misaun Observasaun Eleitoral husi Uniaun Europeia TIMOR-LESTE, Eleisaun Prezidensial no Lejislativa, 2017 DEKLARASAUN PRELIMINARIU DAHULUK 22 Marsu 2017 Timor-Leste organiza eleisaun prezidensial ne ebé

More information

GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN PROGRAMA GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN 1 Ohin loron Timor oan sira bele sente otimista kona- ba futuru. Ita nia unid

GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN PROGRAMA GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN 1 Ohin loron Timor oan sira bele sente otimista kona- ba futuru. Ita nia unid GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN PROGRAMA GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN 1 Ohin loron Timor oan sira bele sente otimista kona- ba futuru. Ita nia unidade mai husi soberania husi fronteira sira, valór husi

More information

Microsoft Word - JSMPSubmisaunindultubaMoJOct_t

Microsoft Word - JSMPSubmisaunindultubaMoJOct_t JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA DE MONITORIZAÇÃO DO SISTEMA JUDICIAL Poder Prezidensiál ba Indultu no Hamenus Sentensa: Persiza Lei ida Ne ebé Klaru 1. Introdusaun Submisaun JSMP ba Ministériu

More information

16 Projetu edukativu Pastorál Juveníl Inspetoria nian Filhas de Maria Ausiliadora Inspetoria S. Maria D. Mazzarello TIN Timor - Indonézia

16 Projetu edukativu Pastorál Juveníl Inspetoria nian Filhas de Maria Ausiliadora Inspetoria S. Maria D. Mazzarello TIN Timor - Indonézia 16 Projetu edukativu Pastorál Juveníl Inspetoria nian Filhas de Maria Ausiliadora Inspetoria S. Maria D. Mazzarello TIN Timor - Indonézia ESKOLA Ambiente ne ebé dezenvolve matenek ne ebé sira iha tuir

More information

Secretariado Devisão Relações Publicas, Audiovisual e Documentação Agenda N 0 160/II Reuniaun Plenária Extraordinaria Kinta-feira, 15 de Janeiro de 20

Secretariado Devisão Relações Publicas, Audiovisual e Documentação Agenda N 0 160/II Reuniaun Plenária Extraordinaria Kinta-feira, 15 de Janeiro de 20 Secretariado Devisão Relações Publicas, Audiovisual e Documentação Agenda N 0 160/II Reuniaun Plenária Extraordinaria Kinta-feira, 15 de Janeiro de 2009 Sesaun Plenária ba loron ohin nian, preside husi

More information

««free ««gratis ««free ««gratis ««free ««gratis ««Buletin La o Hamutuk Vol. 19, No. 1 Maiu 2018 Parabens ba Povu Timor-Leste no Membru Parlamentu no G

««free ««gratis ««free ««gratis ««free ««gratis ««Buletin La o Hamutuk Vol. 19, No. 1 Maiu 2018 Parabens ba Povu Timor-Leste no Membru Parlamentu no G ««free ««gratis ««free ««gratis ««free ««gratis ««Buletin La o Hamutuk Vol. 19, No. 1 Maiu 2018 Parabens ba Povu Timor-Leste no Membru Parlamentu no Governu VIII La o Hamutuk hakarak hato o parabens ba

More information

Tema Liturjia domingu da-22 propoin mai ita reflesaun kona-ba Ukun-fuan. Maromak hakarak ema nia realizasaun no moris nakonu no, iha sentidu ida-ne e

Tema Liturjia domingu da-22 propoin mai ita reflesaun kona-ba Ukun-fuan. Maromak hakarak ema nia realizasaun no moris nakonu no, iha sentidu ida-ne e Tema Liturjia domingu da-22 propoin mai ita reflesaun kona-ba Ukun-fuan. Maromak hakarak ema nia realizasaun no moris nakonu no, iha sentidu ida-ne e maka nia propoin Ninia Ukun-fuan. Maromak nia Ukun-fuan

More information