Estratejia Parseria País: Timor-Leste, tinan : AVALIASAUN SETÓR (SUMÁRIU): FINANSAS
|
|
- ゆめじ こけい
- 5 years ago
- Views:
Transcription
1 Estratejia Parseria País: Timor-Leste, tinan AVALIASAUN SETÓR (SUMÁRIU): FINANSAS 1 Mapa Dalan iha Setór ne e 1. Dezempeñu, Problema, no Oportunidade sira iha Setór ne e a. Atividade bankáriu komersiál 1. Banku komersiál propriedade estranjeiru tolu mak opera iha Timor-Leste, presta sira-nia liuhusi ramu/ajénsia bankária 10 no mákina kaixeiru automátiku (ATM) 16. Banku sira-ne e mak ANZ (ramu/ajénsia ida no mákina kaixeiru automátiku (ATM) ualu iha fulan-juñu, tinan 2011); Caixa Geral de Depósitos (ramu/ajénsia ualu no mákina kaixeiru automátiku (ATM) lima), no Banku Mandiri (ramu/ajénsia ida no mákina kaixeiru automátiku (ATM) tolu). Banku komersiál sira-ne e hotu presta sira-nia servisu orientadu ba sira-nia kliente nasionál sira. ANZ, mak negosiante mesak ne ebé hetan besik pontu 40 iha servisu fa an nian iha fulan-juñu, tinan 2011, hotu-hotu iha Dili. Ramu/ajénsia sira-ne e la sujeita ba kapitál rekizitu ne ebé adekuadu husi Autoridade Bankária no Pagamentu, ne ebé planeia ona atu sai Banku Sentrál Timor-Leste nian iha finduanu Mezmuke kreximentu depózitu banku nian iha (pursentu 29.9% iha tinan 2009 no pursentu 5.2% iha tinan 2010), kréditu setór privadu nian mak paradu husi tinan 2005 to o akontese modu aumentu ida iha inísiu tinan Ida-ne e hasa e tiha ona to o nivel aas iha exesu likuidade iha sistema finanseiru rasio empréstimu sira ba depózitu nian iha tiha pursentu 36.5% iha finduanu 2010 ho fundu surplus prinsipalmente mantein iha estranjeiru. Rasio empréstimu naun dezempeñu nian to o totál empréstimu iha pursentu 41.7% iha finduanu 2010, ho rasio naun dezempeñu empréstimu ba depózitu iha pursentu 15.2%. Rasio naun dezempeñu empréstimu ba propriedade iha tiha besik pursentu 20% dezde tinan Fundu Monetáriu Internasionál avalia tiha ona provizaun ba empréstimu la di ak iha kategoria sufisiente. Marjin tarifa jurus médiu ho pezu aas iha pursentu 10.5% iha fulan-marsu, tinan 2011, maibé la to o marjin pursentu 14.0% iha fulan-dezembru, tinan Timor-Leste ninia banku lokál rasik banku komersiál, Banco Nacional Comércio de Timor-Leste, ne ebé estabelese ona iha fulan-jullu, tinan Banku governu nian ne e estabelese tiha husi transformasaun Instituição de Micro Finanças de Timor-Leste (IMTL), ne ebé estabelese tiha iha tinan Banku komersiál foun ne e iha ramu/ajénsia iha 10 husi distritu 13. Banku ne e harii tiha iha empréstimu sira seguru nian husi saláriu setór públiku. Empréstimu barak mak utiliza tiha ba halo uma no nesesidade sira seluk uma-laran nian. Empréstimu sira-ne e mós utilize tiha iha família boot nia laran hodi hahú empreza negósiu ho eskala ki ik, mak hanesan komérsiu ki ik-oan no operasaun taxi sira. Risku menus husi saláriu ne ebé selu fali empréstimu sira-ne e konta besik pursentu 70% husi pasta empréstimu ne e. Produtu alternativu sira n.e., empréstimu grupu mikrofinansas nian, empréstimu vendedór merkadu nian, empréstimu agrikultura nian, no empréstimu sira mikro empreza nian konta besik pursentu 30% husi pasta empréstimu ne e. Saláriu ne ebé selu filafali husi empréstimu 1 Sumáriu ida-ne e hasai iha Finansas Inkluzivu ba Under-Served Economy. Tinan Microfinance Donor Group Situational and Gap Analysis: Timor-Leste. Dili (Fulan-Novembru); L.M.P. Hansen Aumenta Asesu ba Kréditu Investimentu ba EMK iha Timor-Leste: Revizaun ida ba Opsaun sira. Dili (Fulan-Agostu); IMF. Tinan Relatóriu Pesoál tinan 2010 Artigu IV Konsulta. Relatóriu País FMI 11/65. Washington, DC (Fulan-Dezembru).
2 2 barak no kuidadu iha prátika fó empréstimu nian ein jerál hetan kréditu ho provizaun ki ik ba empréstimu sira naun dezempeñu nian menus duké pursentu 2% husi totál valór empréstimu sira-nian. 4. IMTL hetan tiha ninia lisensa bankáriu ne ebé limitadu ho Kategoria C iha tinan 2002 no opera tuir supervizaun Autoridade Bankária no Pagamentu nian. IMTL nia lisensa bankária restritivu tebetebes ein termus volume empréstimu nian, total depózitu sira, no fatór sira seluk. Ho tetu millaun $1 iha depózitu tuir Lei Autoridade Bankária no Pagamentu nian ne ebé atraza tiha planu espansaun sira (IMTL nu udar instituisaun mikrofinansas úniku ne ebé regula tiha husi Autoridade Bankária no Pagamentu). Tetu ne e hasa e tiha ba millaun $3 depoizde governu foti tiha nu udar proprietáriu, no rekapitaliza tiha IMTL iha fulan-dezembru, tinan Ida-ne e estimula espansaun ne ebé lailais tebes. Iha fulan-dezembru, tinan 2004, IMTL iha tiha milaun $1.0 iha empréstimu sira-ne ebé iha. Ida-ne e aumenta tiha uitoan de it to o millaun $1.2 iha fulan-dezembru, tinan Depois empréstimu sira-ne ebé iha hela aumenta/sa e lailais tebes ba millaun $4.8 iha fulan-jullu, tinan 2009, no to o millaun $8.0 iha fulan-maiu, tinan Iha fulan-maiu, tinan 2011, IMTL iha ona depositor na in-39,000 ho depózitu (poupansa) millaun $4.6, no eme ne ebé empresta osan iha na in-10,600, inklui feto na in-4,000. Iha fulan- Marsu, tinan 2010, empréstimu kumulativu ida ho pursentu 40,417 ne ebé IMTL hasai tiha, husi pursentu 54.6% (ho númeru) no pursentu 34% (ho valór) ne e ba feto sira. 5. IMTL limita tiha empréstimu sira to o montante másimu dólar $5,000. Planu servisu Banco Nacional Comércio de Timor-Leste nian haforsa ajénsia ne e ninia kapasidade no sistema sira, atu nune e nia bele aumenta valór empréstimu ne e to o dólar $100,000, maibé kontinua nafatin mikrofinansas. Dekretu-Lei ida hodi apoia ba transformasaun ne e pasa tiha iha inísiu tinan 2011, no IMTL aprezenta tiha ninia rekerimentu ba Autoridade Bankária no Pagamentu para la kle ur tan hetan lisensa bankária ne ebé la iha restrisaun. Banku foun ne e sei kontinua atu espande ninia rede servisu ba públiku iha área rurál hodi kobre distritu sira hotu iha Timor-Leste no atu hahú daudaun kanaliza pagamentu sira governu nian ba área rurál sira. 6. Kreximentu ne ebé neineik iha banku komersiál ne ebé fó empréstimu, liuliu nu udar rezultadu ida husi (i) parajen boot iha estabelesimentu aseleradu ba empréstimu sira naun dezempeñu nian, bele atribui ba problema ekonómiku sira tinan 2006 no períodu ida ne ebé servisu fó empréstimu ne e fraku; no (ii) difikuldade sira hodi hetan seguru ba empréstimu sira. Banku estranjeiru sira la bele apropria rai no presiza atu depende ba alugér rai nian ka propriedade sira seluk hanesan seguru. Laiha serteza ba lejitimasia títulu/direitu rai nian no estadu nia moris husi sistema aluga rai, difikulta atu utiliza rai ne e nu udar garantia. Utilizasaun propriedade sira seluk hanesan seguru, subar tiha iha garantia indústria lokál nia okos. Sistema tribunál sivíl neineik tanba iha servisu barak demais, ne ebé todan, aumenta ba inserteza iha kapasidade asesu ba seguransa kuandu lakon empréstimu. Difikuldade sira-ne e kontribui ba akontesimentu lailais ba problema empréstimu naun dezempeñu nian iha momentu ne ebé situasaun ekonómiku fraku tiha iha tinan Kontribuisaun sira seluk ba rasio empréstimu ne ebé ki ik mak falta emprezáriu sira-ne ebé iha kapasidade banku nian, falta negósiu fornesedór servisu apoiu sira, no falta kapasidade ba avaliasaun projetu no avaliasaun risku ba empréstimu longu prazu nian iha setór finansas. b. Mikrofinansas 7. Mikrofinansas iha kobertura ne ebé kloot, maibé hatudu katak nia bele hetan dalan atu servisu iha ambiente ne ebé limitadu no iha todan nia laran. Hatutan tan ba mikrofinansas ne ebé oferese ona husi Banco Nacional Comércio de Timor-Leste, fornesedór prinsipál sira mikrofinansas nian mak Moris Rasik no Tuba Rei Martin. Bázikamente, ajénsia rua ne e servisu
3 3 iha área rurál sira no mikrofinansas hotu-hotu limitadu ba feto sira, tuir liña sira-ne ebé koñesidu aprosimasaun Banku Grameen. Iha fulan-dezembru, tinan 2010, ajénsia rua ne e iha tiha ramu/ajénsia 19 no sub ramu/ajénsia 5 entre sira. Iha fulan-marsu, tinan 2011, Moris Rasik iha tiha ema ne ebé empresta osan na in-11,000, ho empréstimu millaun $4.8, no millaun $2.0 iha depózitu, maibé Tuba Rei Martin iha tiha ema empresta osan na in-6,000, ho empréstimu millaun $1.3, no millaun $0.4 iha depózitu. Iha uniaun kréditu 31, ne ebé sira-nia prezensa hamriik kle ur ona iha Timor-Leste. Loja-peñora nian no ema fó empresta osan mós ativu, nune e mós fasilidade sir aba empréstimu ki ik nian. 8. Tarifa jurus mikrofinansas nian boot/aas. IMTL, purezemplu, fó empresta tiha iha pursentu 16% 18% tinan ida no tarifa iha Tuba Rei Martin nian sa e to o pursentu 70% tinan ida. Tarifa jurus ne ebé aas, primeiru reflete kustu ne ebé boot hodi presta servisu tranzasaun ki ik barak. Esforsu atu hamenus kustu jurus nian, Finansas Inkluzivu ba programa Under- Served Economy propoin tiha ona hanesan fonte kustu ki ik fundus venda grosu nian (no apoiu tékniku). 9. Avaliasaun ida tinan 2008 konklui ona, bele haree hanesan la satisfás demande ba mikrofinansas nian. ne ebé estima ona sei barak hanesan ho 80,000 empréstimu sira mikro kréditu nian ho valór liu duke millaun $50. 2 Laiha kréditu, ne e barreira boot, liuliu ba agrikultura. Agro negósiu subar tiha tanba jeralmente empréstimu sira-ne e la disponivel atu sosa entrada sira agríkula nian ka melloramentu sira, ka ba komérsiu iha produtu agríkula nian. Servisu sira poupansa mikro nian mós ladún iha apoiu. c. Inisiativu sira iha Setór Finanseiru Seluk 10. Iha proposta barak ne ebé hein hela ba banku dezenvolvimentu nasionál governu nian. Kestaun prinsipál sira-ne ebé banku ne e sei enfrenta mak (i) poténsia atu dezloka duke depois suplementa operasaun finanseiru ne ebé iha ona, (ii) poténsia fiskál nakfila ho trata risku barak demais iha esforsu atu hahú dezenvolvimentu, no (iii) se ne e dezejável ba governu sira atu apropria instituisaun finanseiru sira. Governu buka tiha ona atu hamenus risku finanseiru sirane ebé dala barak liga ho banku dezenvolvimentu sira liuhusi lori proprietáriu privadu ida husi banku dezenvolvimentu ne ebé propoin ona (purezemplu, atu apropria pursentu 49% husi banku ne e). Iha tinan 2010, millaun $3 ne ebé aloka tiha ba edifísiu ida hodi akomoda atividade sira banku nian no asisténsia téknika ne ebé foun komesa. Iha ona planu, banku ne e atu hala o ninia operasaun molok finduanu Governu esplora tiha ona opsaun sira seluk ba partisipasaun iha setór servisus finansas hodi fasilita asesu ba kapitál investimentu husi empreza ho eskala ki ik no médiu. Modelu lubuk ida ne ebé haree tiha ona, inklui liña kréditu sira governu nian ne ebé banku komersiál sira mak administra tiha no espansaun IMTL ba privadu sirane ebé espesializadu fó empresta osan ba empreza ho eskala ki ik no médiu. Ministériu Ekonomia no Dezenvolvimentu mós esplora ona opsaun ba fundu dezenvolvimentu ida. Fundu ne e atu asiste inísiu no aumentu projetu negósiu nasionál sira-ne ebé importante hodi fó atensaun ba fallansu merkadu nian iha provizaun kréditu. Fundu ne e sai hanesan mákina jeradór ida hodi ajuda emprezáriu sira atu dezenvolve sira-nia kapasidade manajeriál, hodi toman no hatene di ak liután disiplina kontabilidade finansas nian, no harii istória kréditu ida. Ne e atu hala o hanesan fasilidade ida ba distribuisaun risku ho hala o empréstimu sira iha baze distribuisaun porsaun ho privadu sira-ne ebé fó 2 Ajénsia Australiana ba Dezenvolvimentu Internasionál (Australian Agency for International Development). Tinan Revizaun Setór Mikrofinansas iha Timor-Leste. Relatóriu Finál. Fulan-Dezembru.
4 4 empresta osan privadu. Proposta ne e la kontinua tiha, ho atensaun ne ebé konsentra ba estabelesimentu banku dezenvolvimentu ida. 12. Programa sira seluk ne ebé hala o hela hodi ajuda ema potensiál sira-ne ebé empresta osan hodi dezenvolve no depois implementa projetu empréstimu sira-ne e ho di ak, notavelmente Institutu Dezenvolvimentu Emprezariál iha Ministériu Ekonomia no Dezenvolvimentu no Servisus Apoiu Operasaun Negósiu ne ebé Organizasaun Internasionál Traballadór mak apoia tiha. 13. Foin lailais ne e, Autoridade Bankária no Pagamentu estabelese tiha sistema relatóriu informasaun kréditu ida. Embora sistema ne e la ós rejistu kréditu ida ne ebé kompletu no iha ona esperiénsia, maibé, sistema ne e hadi a banku sira-nia kapasidade hodi troka informasaun detalladu kona-ba ema sira-ne ebé empresta osan no superviziona sira-nia portfolio di ak liu. Autoridade Bankária no Pagamentu mak sei opera sistema ne e no iha kompras husi banku sira no ein jerál instituisaun finanseiru la ós banku. 14. Iha de it fornesedór garantia ho baze lokál ki ik-oan ida. Iha element sira kuadru legál nian hodi fó garantia, maibé la komprende konseitu responsabilidade no la dezenvolve merkadu ba seguru/garantia ne e. servisus garantia, ne e impedimentu ida tan ba negósiu no disponibilidade kréditu. 15. Governu selu pursentu 40% ba ninia funsionáriu sira iha osan prontu pagamentu no halo pagamentu tinatinan ba benefisiáriu na in-70,000 resin husi rede seguransa sosiál. Sistema idane e depende ba númeru lubuk ida sein-ligasaun, distribuisaun rede-servisu fíziku. Iha oportunidade signifikativu ida hodi rasionaliza sistema sira-ne e, utiliza teknolojia distribuisaun pagamentu móvel. 16. Kooperasaun Finansas Internasionál ativa tiha iha setór finansas. Resentemente liuliu iha tinan 2009, nia revee ona opsaun sira hodi hadi a asesu atu finansia empreza iha eskala ki ik no médiu sira, rekomenda parseria parte tolu parseria públiku privadu ne ebé estruturadu hanesan fasilidade distribuisaun risku kréditu ida. Nia mós enkoraja tiha banku dezenvolvimentu ida ne ebé bazeadu ba parseria konjunta (joint venture) entre governu no banku komersiál privadu ida. Ajénsia Australiana ba Dezenvolvimentu Internasionál (Australian Agency for International Development), Programa Asisténsia Nova Zelándia (New Zealand Aid Programme), no Programa Nasoins Unidas nian ba Dezenvolvimentu (United Nations Development Programme) ne ebé fó apoiu ba setór mikrofinansas ho ativu. Apoiu ida-ne e, públikamente kanaliza tiha liuhusi Finansas Inkluzivu ba programa Under-Served Economy. 3 d. Avaliasaun Fundu Monetáriu Internasionál 17. Fundu Monetáriu Internasionál dudu tiha ona pasajen swift ba lejislasaun no regulamentu ne ebé presiza hodi estimula dezenvolvimentu setór finansas. Avaliasaun ne e identifika direitu propriedade ne ebé la klaru, liuliu kona-ba propriedade rai, no aplikasaun kontratu ne ebé la forte hanesan impedimentu boot garantia empréstimu sira ho efisiente ho efisiente. No mós enkoraja esforsu ne eb e kontínua ba kolesaun dadus no análize, supervizaun iha fatin no laiha fatin, no koordenasaun maka as ho supervizór doméstiku banku estranjeiru sira-nian. Anota mós katak lei atu salva-guarda autonomia Autoridade Bankária no Pagamentu 3 Objetivu programa ne e nian mak atu hasa e asesu servisus finanseiru husi populasaun kiak no no rendimentu menus,liuhusi apoiu ba dezenvolvimentu polítika no koordenasaun estratéjiku, fasilita kreximentu no sustentabilidade longu prazu ba fornesedór servisus finanseiru mikro, no dezenvolve infraestrutura apoiu servisus finanseiru.
5 5 nian no lei anti fase-osan (anti-money laundering) nian ne ebé aprezenta tiha on aba Parlamentu, no nune e, autoridade sira kontinua tiha nafatin atu haforsa supervizaun finanseiru. 2. Governu nia Estratejia iha Setór ne e 18. Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu, tinan ne ebé publika tiha iha fulan-abríl, tinan Planu ne e iha kompromisu atu fasilita dezenvolvimentu merkadu finanseiru doméstiku sira, inklui provizaun kréditu no servisus bankáriu ba ema populasaun iha distritu sira hotu husi Banco Nacional Comércio de Timor-Leste to o tinan 2020, no operasaun Banku Dezenvolvimentu Nasionál ida iha tinan BDA nia Esperiénsia iha Setór ne e no Programa Asisténsia 19. BDA asiste tiha iha estabelesimentu IMTL nian liuhusi doasaun millaun $4.0 husi doadór barak Fundu Fidusiáriu ba Timor-Leste (Trust Fund for East Timor) 5. Objetivu mak atu hamenus kiak husi presta servisus finanseiru no servisu seluk ba ema kiak sira. Apoiu ba IMTL sei sai nafatin BDA ninia atividade prinsipál iha setór finanseiru. Resentemente, BDA asiste tiha IMTL hodi dezenvolve estratejia foun no planu negósiu no planu formasaun ba ninia funsionáriu sira. BDA mós fó paresér legál kona-ba IMTL ninia reinkorporasaun, kona-ba reforma tranzasaun ne ebé seguru, no kona-ba konseitu fundu dezenvolvimentu. Agora daudaun, fó hela paresér legál ba atividade bankária sein ramu/ajénsia. 20. BDA sei kontinua hadi a provizaun servisus finanseiru nian durante tinan , ho énfaze ba mikrofinansas (empréstimu sira no konta sa e to o dólar $5,000) no atividade bankária ba empreza ho eskala ki ik no médiu (konta iha dólar $5,000 $100,000). Asisténsia BDA ba Banco Nacional Comércio de Timor-Leste menus ona, maibé sei kontinua, nune e hodi kompleta tranzisaun ne ebé susesu husi IMTL. Asisténsia ne e sei aumenta nafatin adota aprosimasaun setór luan. Sei konsentra ba kataliza teknolojia foun sira no inovasaun sira merkadu nian ne ebé haluan kobertura finansas nian, liuliu ba feto sira iha área rurál sira. Asisténsia ne e sei dezeña BDA nia esperiénsia iha ekonomia ki ik sira seluk no ekonomia sira iha faze hanesan ba dezenvolvimentu merkadu (n.e., esperiénsia ho atividade bankária sein ramu/ajénsia no tranzasaun ne ebé seguru). BDA sei konsidera apoiu inisiativu sira garantia depózitu nian no protesaun ba direitu konsumidór sira-nian iha setór finansas. 4 Governu Timor-Leste. Tinan Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Timor-Leste, Tinan Dili (Fulan-Jullu). 5 BDA. Tinan Relatóriu kona-ba Doasaun Projetu husi Fundu Fidusiáriu ba Timor-Leste (Trust Fund for East Timor) no Doasaun Asisténsia Téknika husi Banku Dezenvolvimentu Aziátiku ba United Nations Administration in East Timor ba Projetu Dezenvolvimentu Mikrofinansas. Manila.
6 Estrutura Problema Finansas nian 6 Kreximentu setór privadu ne ebé limitadu no intermediasaun finanseiru ne ebé la di ak impede redusaun pobreza Problema Dezenvolvimentu Asesu ba servisus finansas nian ne ebé seguru no sustentavel ne e limitadu, liuliu iha uma-kain sira ho rendimentu mínimu área rurál Servisu negósiu menus no kapasidade jestaun produtu iha instituisaun finanseiru sira Literasia finanseiru ne ebé la di ak no kapasidade dezenvolvimentu negósiu iha kliente potensiál, sira-ne ebé iha, liuliu feto sira padraun jerál sub setór finansas nian ne ebé aseita ona supervizaun no regulamentu ne ebé apropriadu ba sub setór mikrofinansas Kreximentu ne ebé la tuir demande ba kréditu EKM Dívidas empréstimu ne ebé aas liga ba falta espesialidade hodi dezenvolve produtu apropriadu disponibilidad e ba formasaun no dezenvolvime ntu kapasidade sistema jestaun ne ebé apropriadu Limitasaun sosiokulturál no impaktu literasia finansas mekanizmu hodi fó informasaun ne ebé efisiente (website) kapasidade iha organizasaun no instituisaun sira advokasia ba indústria Banku sentrál falta espesialista no rekursus hodi dezenvolve no implementa regulamentu finansas ba mikrofinansas kapasidade atu utilize propriedade movel hanesan garantia ba empréstimu sira Hanoin ona risku ne ebé aas asosia ho kreximentu pasta empréstimu EKM MFI = microfinance institution; EKM = empreza ki ik no mikro Fonte: Banku Dezenvolvimentu Aziátiku.
7 Enkuadramentu Rezultadu sira Setór nian (Finansas, tinan ) Rezultadu País nian iha Setór ne e Rezultadu Produtu País nian iha Setór ne e BDA nia Operasaun iha Setór ne e Rezultadu Indikadór sira ho Rezultadu Produtu BDA nia Intervensaun sireane ebé Rezultadu Setór ne e ho BDA nia Kontribuisaun sira Alvu no Liñabaze ho BDA nia Kontribuisaun Indikadór sira ho Alvu ne ebé Aumenta La o Daudaun no sira- ne ebé Planeia ona Eleva tiha utilizasaun servisus finansas ne ebé efisiente liu no sustentavel husi uma-kain sira no emprezáriu sira iha eskala mikro, ki ik no médiu. a Númeru no valór empréstimu sira ne ebé iha liuhusi aumentu instituisaun finanseiru mikro no ki ik sira to o pelumenus pursentu 50% to o tinan 2015, (nivel estimativu tinan 2010 iha ema na in-25,600 mak empresta osan no osan empréstimu ne e iha millaun $12). a,b Pelumenus pursentu 50% mak aumenta iha númeru feto ne ebé ativu halo konta poupansa nian iha instituisaun finanseiru mikro no ki ik sira to o tinan 2015 (estimativu tinan 2010 Husi ema na in- 20,100). a,b Instituisaun finanseiru mikro no ki ik sira di ak, efisiente no fó asesu ne ebé hadi a ona. Instituisaun finanseiru mikro no ki ik sira bele hetan proveitu iha tinan b Empréstimu naun dezempeñu la liu pursentu 5% husi total empréstimu husi instituisaun finanseiru mikro no ki ik sira iha tinan Instituisaun finanseiru mikro no ki ik sira-nia tarifa osanfunan iha tinan 2015 la to o nivel osan-funan iha tinan 2010 nian. b Empréstimu sira-ne e maioria (husi númeru) instituisaun finanseiru mikro no ki ik iha tinan 2015 ba feto sira. b Área atividade prinsipál ne ebé planeia ona Mikrofinansas (fundus pursentu 90%) Reforma sira garantia nian (fundus pursentu 10%) Kanál Projetu ho montante sira-ne ebé iha ona estimasaun Níl Projetu hira-ne ebé la o hela ho valór finansiamentu ne ebé aprova ona AT 7430-REG: Inisiativu Dezenvolvimentu Setór Privadu Faze II (millaun $12) Produtu Prinsipál ne ebé Hein husi BDA nia Intervensaun sira Área atividade prinsipál ne ebé planeia ona Instituisaun finanseiru mikro no ki ik sira-ne ebé sustentavel hodi presta servisus finansas ba númeru kliente ne ebé bázikamente aumenta Kanál Projetu sira níl Projetu sira-ne ebé la o daudaun IMTL finaliza ona reestruturasaun no lisensiamentu Adosaun husi instituisaun finanseiru mikro no ki ik sira modu operasaun ne ebé inovativu BDA = Banku Dezenvolvimentu Aziátiku, IMTL = Instituição de Micro Finanças de Timor-Leste, REJ = rejionál, AT = asisténsia téknika. a Instituisaun finanseiru ki ik sira defini tiha nu udar instituisaun sira-ne ebé fó empréstimu limitadu menus duké $100,000. Instituisaun Mikrofinansas defini nu udar instituisaun ne ebe fó empréstimu limitadu menus duké $5,000. b Esklui instituisaun sira-ne ebé ki ik liuhotu ba monitorizasaun ne ebé reliavel no kustu ne ebé efetivu. Fonte sira: Governu Timor-Leste. Tinan Planu Dezenvolvimentu Estratéjiku Timor-Leste, tinan Dili (Fulan-Jullu); Banku Dezenvolvimentu Aziátiku. 7
LHOxfamOJE3May2019te
Observasaun no Analiza ba Politika Governu Iha Jeral Estadu La o Hamutuk Dili, 3 Maiu 2019 Outline Prioridade iha livru OJE Objetivu OJE Fontes Finansiamentu OJE Sustentabilidade Fundu Petrolíferu RAEOA-ZEESM
More informationViolasaunAmbientalDec2018pptx
APRENDE HAMUTUK ESPERIÉNSIA AT KONA BA VIOLASAUN LISENSAMENTU AMBIENTÁL HUSI IMPLEMENTASAUN PROJETU BOOT SIRA IHA TIMOR-LESTE Diskusaun Nakloke iha Programa Ita ba Ita LH nia Public Fundraising. Dili,
More informationLa'o Hamutuk aprezentasaun ba ADN 18-Jul-2013 Papél Sosiedade Sivíl hodi tau matan ba Investimentu Estadu Aprezentasaun husi La o Hamutuk ba Retratu A
Papél Sosiedade Sivíl hodi tau matan ba Investimentu Estadu Aprezentasaun husi La o Hamutuk ba Retratu Anuál Ajénsia Nasionál Dezenvolvimentu RDTL nian 18 Jullu 2013 La o Hamutuk Institutu Timor-Leste
More informationRepública Democrática de Timor-Leste
República Democrática de Timor-Leste Introdusaun Prinsipiu ne ebé durante aplika ba Orsamentu Jeral Estadu presiza tama vigôr no nia implementasaun hahú iha loron 1 fulan Janeiru. Wainhira seidauk vigôr,
More informationInflRD7te.pdf
Nota Informativa Kona-ba Inflasaun Iha Timor Leste Moda Inflasaun o 2010. Linha Azul iha grafiku ida- - aumentu ida- - uke média iha tinan neen tinan 2011. flasaun. Fátor prinsipál husi inflasaun mak ai-han
More informationMicrosoft Word - PN 08 - National Security Policy-Making and Gender _Tetum_.d
Nota Prátika 8 Jéneru no Pakote Matéria RSS Halo Polítika kona-ba Seguransa Nasionál no Jéneru KONTEÚDU Tanba sá mak jéneru ne e importante ba polítika seguransa nasionál? Oinsá mak bele integra jéneru
More informationFoti Liman Hodi Desidi & Dezenvolve Ministério da Administração Estatal Rua Jacinto Cândido Dili, Timor-Leste Phone:
Foti Liman Hodi Desidi & Dezenvolve Ministério da Administração Estatal Rua Jacinto Cândido Dili, Timor-Leste Phone: 3317202 E-mail: komunikasaun@estatal.gov.tl Suporta hosi: Programa Apoiu Governasaun
More informationLina Orientasaun PM ba Orsamentu
Hosi S. Exelénsia Primeiru-Ministru, Sr. Taur Matan Ruak Loron 07 fulan-juñu tinan 2019 Introdusaun Iha tinan 17 ikus ne e, governu sira tuituir-malu iha ona susesu hodi hametin pás no estabilidade sosiál,
More informationBriefingBankadaDez2018te
PIB Petróleu PIB Naun-petróleu 2013 2014 2015 2016 $4,234 (75%) $1,415 (25%) $2,591 (64%) $1,454 (36%) $1,496 (48%) $1,609 (52%) $820 (33%) $1702 (67%) Produtivu (agric.& manuf.) $306 $310 $294 $305 Reseita
More informationOrsamentu Jerál Estadu ba tinan 2016_
DISKURSU HOSI ESELÉNSIA PRIMEIRU-MINISTRU REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE, DR. RUI MARIA DE ARAÚJO, IHA BIBAN APREZENTASAUN PROPOSTA LEI ORSAMENTU JERÁL ESTADU BA 2016 Parlamentu Nasionál Loron 1, fulan
More informationLHSubPNOJE2018te
La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitoriza no Analiza Dezenvolvimentu Rua Dom Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel : +670 332 1040 Email : laohamutuk@gmail.com Sítiu : www.laohamutuk.org
More informationTLDPMEconomia24Jul2014te
Komentáriu Sosiedade Sivíl ba Enkontru Timor- Leste ho Parseiru Dezenvolvimentu iha 2014 Setór Estratéjiku Ekonómiku 25 Jullu 2014 Konteúdu Introdusaun...1 Dezenvolvolve ekonomia sustentável no ekitavel...2
More informationLA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 1 JOVEN FETO AGRIKULTÓR SIRA
LA IHA JOVEN IDA MAKA HELA IHA KOTUK IHA TIMOR-LESTE ANALIZE SITUASAUN # 1 JOVEN FETO AGRIKULTÓR SIRA UNITED NATIONS DEVELOPMENT GROUP ASIA AND THE PACIFIC for more information or to request another copy
More informationGOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN PROGRAMA GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN 1 Ohin loron Timor oan sira bele sente otimista kona- ba futuru. Ita nia unid
GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN PROGRAMA GOVERNU KONSTITUSIONÁL VII NIAN 1 Ohin loron Timor oan sira bele sente otimista kona- ba futuru. Ita nia unidade mai husi soberania husi fronteira sira, valór husi
More informationProteje Ita no Itania bebé. Teste raan iha Ita-nia vizita prenatál primeiru Tetum (Protecting you and your baby)
Proteje Ita no Itania bebé. Teste raan iha Ita-nia vizita prenatál primeiru Tetum (Protecting you and your baby) Pamfletu ida-ne'e fó informasaun konaba teste raan (koko raan) ne'ebé baibain oferese no
More informationCBA FAQs_TETUM
MOBILIZASAUN KOMUNITÁRIU Hapara violénsia hasoru feto liuhosi asaun komunitária PERGUNTA SIRA BAIBAIN EMA HUSU (FAQS) SETEMBRU 2017 Pergunta sira baibain ema husu (FAQs) kona-ba Nabilan nia Serbisu Mobilizasaun
More informationJUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU SUBMISAUN PENSAUN MENSÁL VITALÍSIA: Projetu Lei Nú. 5/III no Projet
JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU SUBMISAUN PENSAUN MENSÁL VITALÍSIA: Projetu Lei Nú. 5/III no Projetu Lei Nú. 9/III kona-ba Pensaun Mensál Vitalísia ba
More informationOJE 2014 no ligasaun ba Ekonomia TL
Liu 50% povu moris iha liña pobreza nia okos. 80% povu hela iha area rurais, moris ho agrikultura subsistensia. Liu 1,500 labarik ho idade menus tinan lima mate kada tinan husi kondisaun bele prevene maizumenus
More informationLH konaba PAN Fome Zero
La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua dos Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 332 1040 email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org
More informationv Prezentasaun Sumario a. Introdusaun b. Projeto no Apoio c. Begraun informasaun no fahe informasaun d. Konkluzaun
v Prezentasaun Sumario a. Introdusaun b. Projeto no Apoio c. Begraun informasaun no fahe informasaun d. Konkluzaun A. Introdusaun Many Hands International nu udar ONG ida nebe mai hahu nia serbisu iha
More informationLansamentu ba Timor-Leste nia Dokumentu Politika kona ba Fronteiras Maritimas.TETUN_FINAL
DISKURSU SUA ESELÊNSIA, PRIMEIRU-MINISTRU REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE DR. RUI MARIA DE ARAÚJO NIAN BA LANSAMENTU BA TIMOR-LESTE NIA DOKUMENTU POLÍTIKA KONA BA FRONTEIRAS MARÍTIMAS Dili 29 Agostu
More informationIntrodusaun Prémiu Nutrisaun Prezidente Prémiu Nutrisaun Lideransa Nasionál 2015 Atu fó rekoñesimentu, motivasaun no inspirasaun ba serbisu no lideran
Introdusaun Prémiu Nutrisaun Prezidente Prémiu Nutrisaun Lideransa Nasionál 2015 Atu fó rekoñesimentu, motivasaun no inspirasaun ba serbisu no lideransa nutrisaun di ak, Sua Eselénsia Prezidente Repúblika
More informationKomprende Violénsia Kontra Feto no Labarik iha Timor-Leste: Konkluzaun sira husi Programa Nabilan nia Estudu Baze Sumáriu Relatóriu Australian Embassy
Komprende Violénsia Kontra Feto no Labarik iha Timor-Leste: Konkluzaun sira husi Programa Nabilan nia Estudu Baze Sumáriu Relatóriu Australian Embassy Timor-Leste Komprende Violénsia Kontra Feto no Labarik
More informationRelatoÌriu Final_EA_LH2018 1
La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Dom Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670-3321040 or +670-77234330 (mobile) email: laohamutuk@gmail.com Website:
More informationDebateRai2Julhu2012
Rede ba Rai Sekretariadu, Fundasaun Haburas, Rua Celestino da Silva, Farol, Dili- Timor-Leste Email: redebarai@gmail.com Telemovel: +670 7922648 Rede ba Rai nudár mahon ba Organizasaun besik 20 ne ebé
More informationKonta Jeral Estadu 2011
DISKURSU SUA EXELÊNSIA PRIMEIRU-MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMAO NIAN IHA OKAZIAUN DEBATE KONA-BA KONTA JERAL ESTADU NIAN 2011 Parlamentu Nasional, Díli 11 Dezembru 2012 Sua Exelênsia Señor Prezidente Parlamentu
More informationRemembering the past Final Tetum
TIMOR-LESTE HANOIN-HETAN PASADU Rekomendasaun sira atu harii ho efikás Programa Nasionál ba Reparasaun no Institutu Públiku ba Memória Publikasaun Amnesty International Publikasaun dahuluk iha Fevereiru
More informationMicrosoft Word - Module III. LIDERANSA.docx
MODUL III JLIDERANSA Belun Rua No. 5 de Farol PO. Box 472 Telefone: +670 3310 353 www.belun.tl 1 Lideransa iha Organizasaun... 3 A. Jeitu no lalaok lideransa... 4 B. Komunikasaun... 5 C. Transparensia...
More informationTransVieira
Kandidatu PR Sr. Amorin Vieira Ema hotu iha Timor hakfodak bainhira Sr. Amorin kandidata nia an hanesan Prezidente hodi bele kandidata ho lider sira seluk iha TL. Saida mak sai hanesan motivasaun husi
More informationRepública Democrática de Timor-Leste Orsamentu Geral Estadu 2016 Aprovadu Panorama Orsamental Livru 1 Sai sidadaun diak, sai heroi diak ba ita nia nas
República Democrática de Timor-Leste Orsamentu Geral Estadu 2016 Aprovadu Panorama Orsamental Livru 1 Sai sidadaun diak, sai heroi diak ba ita nia nasaun Índise Parte 1: Diskursus Primeiru-Ministru...
More informationReJistrasaun Rai iha Timor-Leste REJISTRASAUN RAI iha Timor-Leste Análiza ba impaktu husi Sistema Nacionál de Cadastro (SNC) 120
ReJistrasaun Rai iha Timor-Leste REJISTRASAUN RAI iha Timor-Leste Análiza ba impaktu husi Sistema Nacionál de Cadastro (SNC) 120 Rede ba Rai (RbR) Copyright 2019 Rede ba Rai kompostu husi organizasaun
More informationPROSESU PAGAMENTU BA IDOZUS NO NIA POTENSIALIDADE BA KONFLITU Relatóriu Polítik
Relatóriu Polítika IX Rua No. 5 de Farol PO Box 472 Dili, Timor-Leste +670-331-0353 www.belun.tl Dili, 18 Dezembru 2014 Autór: Constantino da Conçeição Escollano Brandão Costa Ximenes Editór Sira: Hannah
More informationDISCURSO DE
DISKURSU SUA EXELÊNSIA PRIMEIRU-MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMÃO NIAN IHA OKAZIAUN APREZENTASAUN PROPOSTA LEI KONA-BA ORSAMENTU RETIFIKATIVU 2012 NIAN Parlamentu Nasional, Díli 11 Outubru 2012 Sua Exelênsia
More informationMicrosoft Word - RevSit Marsu 2014_Final_Tetun.doc
REVISTA SITUASAUN MARSU 2014 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA TAU ATENSAUN u PNTL na in rua (2) hetan kanek wainhira halo atuasaun ba grupu KRM PNTL na in rua (2) hetan kanek wainhira halo atuasaun ba grupu Konsellu
More informationMicrosoft Word - EWER Alert - Naktuka - Tetun - Jul 10.doc
Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtRes) Maiu-Junhu 2010 Atividade TNI indika tensaun tamba demarkasaun fronteira seidauk rezolve iha Oe-cusse 16 Julhu 2010 Sistema AtRes (Sistema Atensaun no Responde
More informationAlkatiri4Feb2013en
INTERVENSAUN IHA ABERTURA DEBATE LEI OJE 2013 SEKRETÁRIU-JERÁL FRETILIN NO DEPUTADU, HODI BANKADA PARLAMENTÁR FRETILIN NIA NARAN KOMBATE KIAK NO HATUUN INFLASAUN NU UDAR PEDRA-DE-TOQUE HODI LAO BA DEZENVOLVIMENTU
More informationProjetu Ai-han Di ak ba Saúde Di ak liu Aileu, Baucau, Bobonaro no Covalima Sumáriu Baseline, Outubru 2018 World Vision-nia funsionariu no PSF iha Ail
Projetu Ai-han Di ak ba Saúde Di ak liu Aileu, Baucau, Bobonaro no Covalima Sumáriu Baseline, Outubru 2018 World Vision-nia funsionariu no PSF iha Aileu demonstra prepara ai-han-super. Foto: Suzy Sainovski/World
More informationMicrosoft Word - SP Rede ba Rai Version for Members - reduced.docx
Planu&Estratéjiku&Rede&ba&Rai& 2015"2018 2 Konteúdu Introdusaun*...*3 Istoria*Rede*ba*Rai*...*3 Planu*Estratejiku*2015* *2018*...*5 Observasaun*Forsa*no*Limitasaun*Prosesu*Planu*Estratéjiku*...*6 Estrutura*Relatoriu*Ida*Ne
More informationSistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) ALERTA Preokupasaun Komunidade Naktuka liga ho Lia nain ne ebé Ema Deskuñesidu Oho Mate iha Fronteira Sub-di
Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) ALERTA Preokupasaun Komunidade Naktuka liga ho Lia nain ne ebé Ema Deskuñesidu Oho Mate iha Fronteira Sub-district Nitibe, District Oecussi Janeiru 2013 Durante
More informationAmi-nia Dalan Mak Ba-oin; Sai Forte Hamutuk Hakbi it Sobrevivente Feto-sira husi Violénsia iha Timor-Leste Liu-husi Peskiza Asaun Partisipativu (PAP)
Ami-nia Dalan Mak Ba-oin; Sai Forte Hamutuk Hakbi it Sobrevivente Feto-sira husi Violénsia iha Timor-Leste Liu-husi Peskiza Asaun Partisipativu (PAP) Asosiasaun Chega! ba ita (ACbit) Asia Justice and Rights
More informationFIXA INFORMASAUN 2016 BA PÚBLIKU Timor-Leste la husu liu husi nia direitu tuir Lei Internasional. SAIDA MAK FRONTEIRAS MARÍTIMAS? Nasaun sira ne ebé t
FIXA INFORMASAUN 2016 BA PÚBLIKU Timor-Leste la husu liu husi nia direitu tuir Lei Internasional. SAIDA MAK FRONTEIRAS MARÍTIMAS? Nasaun sira ne ebé tasi haleu (kosteiru) iha direitu atu determina sira-nia
More informationIrlanda Norte ezamemédiku ba susun Ajuda ita atu deside
Irlanda Norte ezamemédiku ba susun Ajuda ita atu deside Saida mak kankru susun ne e? 4 Saida mak ezame-médiku ba susun? 5 Rezultadus ezame-médiku ba susun 8 Halo eskolla ida benefísius no riskus posível
More informationWorld Bank Document
Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized 43480 Timor-Leste s Foin-sa e iha Krize: Analiza Situasional kona ba Opsaun Politika
More informationFinal Relatoriu Peskiza LH iha Suai
La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua D. Alberto Ricardo, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670-3321040 or +670-77234330 (mobile) email: laohamutuk@gmail.com Website:
More informationREVISTA SITUASAUN FEVREIRU-MARSU 2019 Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) estabelese ona iha tinan 10 liu ba, hala o servisu monitorizasaun insi
REVISTA SITUASAUN FEVREIRU-MARSU 2019 Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) estabelese ona iha tinan 10 liu ba, hala o servisu monitorizasaun insidente violénsia ne ebé akontese loro-loron iha teritoriu
More information««free ««gratis ««free ««gratis ««free ««gratis ««Buletin La o Hamutuk Vol. 19, No. 1 Maiu 2018 Parabens ba Povu Timor-Leste no Membru Parlamentu no G
««free ««gratis ««free ««gratis ««free ««gratis ««Buletin La o Hamutuk Vol. 19, No. 1 Maiu 2018 Parabens ba Povu Timor-Leste no Membru Parlamentu no Governu VIII La o Hamutuk hakarak hato o parabens ba
More informationMicrosoft Word - MAHEIN_33_OK.doc
Introdusaun Mahein Nian Lian Nú. 33, 27 Abril 2012 Serbisu Polisia Tránzitu no Siguransa Rodoviária 1 Serbisu polisia tranzitu no siguransa rodoviária (parajen, hein kareta fatin) hanesan serbisu ne ebé
More informationFronteiras Marítimas iha Tasi Timor Kay Rala Xanana Gusmão Xefe Negosiador ba Delimitasaun Definitiva Fronteiras Marítimas no Reprezentante Espesial G
Fronteiras Marítimas iha Tasi Timor Kay Rala Xanana Gusmão Xefe Negosiador ba Delimitasaun Definitiva Fronteiras Marítimas no Reprezentante Espesial Governu ba Asuntus Petroleu 1 Istória Badak Tasi Timor
More informationLa o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: no
La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu Rua Martires da Patria, Bebora, Dili, Timor-Leste Tel: +670 3321040 no +670 7234330, email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org
More informationMicrosoft Word - ARKTL Constitution_Tetun.doc
Anexu 2 ASOSIASAUN RADIO KOMUNIDADE TIMOR-LESTE (ARKTL) ASOSIASAUN RADIO KOMUNIDADE TIMOR LESTE (ARKTL) KONSTITUISAUN KÁPITULU Artígu 1 NARAN, STATUTA NO FATIN 1.1. Organizasaun nia naran: Organizasaun
More informationLIA ULUK
ESTATUTU FFS LIA DAULUK Fundasaun Foin Sãe ne ebé ho lia badak FFS ne e orgaun Juventude ne ebé maka moris iha tinan 2011. Uluk nanain Juventude ne ebé iha inisiativu atu organiza povu Timor Leste hola
More informationREVIZAUN ESTRATÉJIKU TIMOR-LESTE PROGRESU NO SUSESU ATU ALKANSA OBJETIVU DEZENVOLVIMENTU SUSTENTÁVEL 2 Tau matan ba ita-nia futuru Centre of Studies f
REVIZAUN ESTRATÉJIKU TIMOR-LESTE PROGRESU NO SUSESU ATU ALKANSA OBJETIVU DEZENVOLVIMENTU SUSTENTÁVEL 2 Tau matan ba ita-nia futuru Centre of Studies for Peace and Development (CEPAD) Timor-Leste no Johns
More informationPRELIMINARY STATEMENT TETUM
Misaun Observasaun Eleitoral husi Uniaun Europeia TIMOR-LESTE, Eleisaun Prezidensial no Lejislativa, 2017 DEKLARASAUN PRELIMINARIU DAHULUK 22 Marsu 2017 Timor-Leste organiza eleisaun prezidensial ne ebé
More informationQUARTERLY REPORT
RELATORIU BA FULAN TOLU NIAN FUNDU PETROLEU TIMOR - LESTE Ba fulan tolu remata iha 30 hu 2006 esenta ba Ministra Plano no Finansas Husi Autoridade Bankaria no PagamentusTimor-Leste nian INTRODUSAUN Relatoriu
More informationMicrosoft Word - Trimester Nasional - TETUM _ Final_ 14 Aug 2013
ANALIZAA POTENSIÁL KONFLITU Trimestre XII Outubru 20122 to o Janeiru 2013 Monitorizasaunn programa AtReS (Atensaun no Responde Sedu) ba relatoriu Trimester XII, ne ebé kobre periodu Outubru 2012 to o Janeiru
More informationLei Tributaria fo vantajem barak liu ba kompania no emprezariu: Bainhira los mak fos bele baratu
s INSTITUTU BA PESQUIZA/INVESTIGASAUN, ADVOKASIA NO KAMPAÑA Timor-Leste Institute for Research, Advocacy and Campaigns Add: Rua Gov. Celestino da Silva-Farol, Aldeia Lirio, Suco Motael, Vera Cruz, Dili
More information7 Teste adaptasaun koto nani iha Timor-Leste Abstratu 1Armindo Moises, Luis Pereira, Antonio do Rego, Abril de Fátima, Amandio da Costa Ximenes, Tobia
7 Teste adaptasaun koto nani iha Abstratu 1Armindo Moises, Luis Pereira, Antonio do Rego, Abril de Fátima, Amandio da Costa Ximenes, Tobias Moniz Vicente, Luis Fernandes, Apolinario Ximenes, Maria Martins
More information4/17/2019 Titlu Rezultadu Survey konaba Umakain Konsumu Manutolun no Na'an Manu 1/1
4/17/2019 Titlu Rezultadu Survey konaba Umakain Konsumu Manutolun no Na'an Manu 4/17/2019 Intro Sumariu Hodi Integra hamutuk pratika save konsumu manutolun iha kampana vasinasaun moras manu husi departementu
More informationETAN for UNTL
Solidaridade ba Timor Leste husi povo EUA no rai seluk. ETAN no IFET Charlie Scheiner, UNTL, 17 Abril 2009 http://www.etan.org East Timor Action Network/U.S. Rede Aksaun Timor Leste/EUA Hahu 10 Dezembru
More informationRepública Democrática de Timor Leste Ministério da Agricultura e Pescas Sistema Fini Nasionál ba Variedade Ne ebé Lansa Fornese familia agrikultór Tim
República Democrática de Timor Leste Ministério da Agricultura e Pescas Sistema Fini Nasionál ba Variedade Ne ebé Lansa Fornese familia agrikultór Timor Leste ho asesu ne ebé siguru ba fini kualidade di
More informationTFETReport main text edited cleared Tetum.doc
Fundu Fidusiáriu ba Timór Leste (TFET) Relatóriu Administrador Nian No Programa Servisu Propostu ba Julhu Dezembru 2004 Sorumutu Konselhu Doadores 17 Maiu 2004 Sumáriu Ezekutivu i. Tulun hosi doadores
More informationAprezentasaun OJE Jan 2011
REPÚBLIKA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE DISKURSU SUA EXELÊNSIA PRIMEIRU-MINISTRU KAY RALA XANANA GUSMÃO IHA OKAZIAUN APREZENTASAUN PROPOSTA LEI KONA-BA ORSAMENTU JERÁL ESTADU BA 2011 PARLAMENTU NASIONÁL 12
More informationSubmisaun Luta Hamutuk ba OGE 2011 ba Komisaun C
INSTITUTUBAPESQUIZA/INVESTIGASAUN,ADVOKASIANOKAMPAÑA Timor LesteInstituteforResearch,AdvocacyandCampaigns Add:RuaGov.CelestinodaSilva Farol,AldeiaLirio,SucoMotael,VeraCruz,Dili EmailAdd:lutahamutuk2005@yahoo.comorlutahamutuk.timorleste@gmail.com
More informationALOLA ANNUAL REPORT 2018 TETUM Final FOR pRINTING eDITING VERS.cdr
Fundasaun ALOLA Relatório anual FUNDASAUN ALOLA - Strong Women Strong Nation FETO TIMOR-LESTE IHA STATUS IGUÁL IHA ASPEITU MORIS HOTU-HOTU (Asesu, partisipasaun, papél iha halo desizaun, goza benefísiu
More informationGraphic2
KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU SIVÍL NO POLÍTIKU KONVENSAUN INTERNASIONÁL KONA-BA DIREITU SIVÍL NO POLÍTIKU Tradusaun La Ofisial KONVENSAUN INTERNASIONÁL DIREITU SIVÍL NO POLÍTIKU Adotadu no
More informationFabrika Semente iha Caisido Distritu Baucau: Oportunidade no Ameasa? Mahein Nia Lian Nú. 79, 09 Juñu 2014 Relatoriu Fundasaun Mahein Nia Lian ne e sup
Fabrika Semente iha Caisido Distritu Baucau: Oportunidade no Ameasa? Mahein Nia Lian Nú. 79, 09 Juñu 2014 Relatoriu Fundasaun Mahein Nia Lian ne e suporta husi povu Amerikanu liu husi Ajénsia Estadus Unidus
More informationWorld Bank Document
Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized 42769 2 0 0 7, ii/24 TIMOR-LESTE DEZENVOLVIMENTU JUVENTUDE NO MERKADU TRABALLU: REZUMU
More informationREVISTA SITUASAUN NOVEMBRU - DEZEMBRU 2014 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA TAU ATENSAUN Insidente liga ba joven no arte marsiais sai númeru a as no sai preokupa
REVISTA SITUASAUN NOVEMBRU - DEZEMBRU 2014 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA TAU ATENSAUN Insidente liga ba joven no arte marsiais sai númeru a as no sai preokupasaun nasionál Insidente hamutuk 10 iha Novembru no
More information16 Projetu edukativu Pastorál Juveníl Inspetoria nian Filhas de Maria Ausiliadora Inspetoria S. Maria D. Mazzarello TIN Timor - Indonézia
16 Projetu edukativu Pastorál Juveníl Inspetoria nian Filhas de Maria Ausiliadora Inspetoria S. Maria D. Mazzarello TIN Timor - Indonézia ESKOLA Ambiente ne ebé dezenvolve matenek ne ebé sira iha tuir
More informationSobrevive Iha Impunidade Istória Feto sira ne ebé la hetan nafatin Justisa
Sobrevive Iha Impunidade Istória Feto sira ne ebé la hetan nafatin Justisa SOBREVIVE IHA IMPUNIDADE Istória Feto sira ne ebé la hetan nafatin Justisa Edisaun Daruak, Fevereiru 2018 Ekipa Hakerek Na in
More informationA9RA803.tmp
Provedoria de Direitos Humanos e Justiça Relatoriu Monitorizasaun Prizaun iha Timor-Leste LIAN MAKLOKE Bazeia ba Konstitusaun RDTL artigu 27, Próvedor Direitus Humanus no Justisa núdar orgaun independente
More information11 Efeitu adaptasaun hare variedade lokál mean ba klima no ambiente Abstratu Tobias Moniz Vicente, 14 Robert Williams Seeds of Life, 15Myrtille Lacost
11 Efeitu adaptasaun hare variedade lokál mean ba klima no ambiente Abstratu Tobias Moniz Vicente, 14 Robert Williams Seeds of Life, 15Myrtille Lacoste Seeds of Life Rezultadu teste adaptivu ba hare natar
More informationTema Liturjia domingu ikus Kuarezma nian konvida ita atu kontempla Maromak ne ebé, tan domin, tuun mai hasoru ita, fahe ita-nia umanidade, halo An sai
Tema Liturjia domingu ikus Kuarezma nian konvida ita atu kontempla Maromak ne ebé, tan domin, tuun mai hasoru ita, fahe ita-nia umanidade, halo An sai ema nia atan, husik ema oho Nia atu manán egoízmu
More informationMicrosoft Word - judecsetesarailos_t
JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA DE MONITORIZAÇÃO DO SISTEMA JUDICIAL Justice Update Periodu : Dezembru 2009 Pubikasaun : Dezembru 2009 Railos Hetan Sentensa Tinan 2 Fulan 8 Tanba Simu no
More informationRelatoriu Observasaun Eleisaun Prezidente 20 Marsu 2017 Final
Relatóriu Monitorizasaun Insidente Violénsia Eleitorál iha Eleisaun Prezidensiál 2017 Sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) Dokumentasaun NGO Belun, Kampaña no Eleisaun Prezidensiál, 20 Marsu 2017.
More informationJornál Repúblika ANEKSU (Lei No.2/2016, data 3 fulan Fevereiro) Republikasaun Lei n.º 3/2004, data 14 fulan abril Lei kona-ba Partidu Polítiku sira Pa
ANEKSU (Lei No.2/2016, data 3 fulan Fevereiro) Republikasaun Lei n.º 3/2004, data 14 fulan abril Lei kona-ba Partidu Polítiku sira Partidu polítiku sira estimula no organiza sidadaun sira nia partisipasaun
More informationMicrosoft Word - Livru Matadalan_2017.docx
República Democrática de TimorLeste Matadalan ba Orsamentu Geral Estadu 2017 Sai sidadaun diak, sai heroi diak ba ita nia nasaun Contents Saida mak orsamentu?... 3 Saida mak orsamentu jeral estadu 2017?...
More informationRezumu Politika_Cover_Tetun_Belun
Dinámika Konflitu no Violénsia Liga ba Artes Marsiais iha Timor Leste ONG Belun Rezumu Politika Maiu 2014 Dokumentu ida ne e produz husi programa DAME (Democracy and Development in Action through the Media
More informationTaka lakuna jerasaun iha Timor-Leste: Oinsá mak programa kriativu bele kontribui 5 Amy Stevenson, Kim Dunphy, Cesario de Lourdes & Ildefonso da Silva
Taka lakuna jerasaun iha Timor-Leste: Oinsá mak programa kriativu bele kontribui 5 Amy Stevenson, Kim Dunphy, Cesario de Lourdes & Ildefonso da Silva Introdusaun Artigu ida-ne'e esplora dezafiu ida-ne'ebé
More informationMicrosoft Word - MNL_KSP_editfinal.docx
Mahein Nian Lian No. 27, 20 Dezembru 2011 Introdusaun Saida Mak Akontese Ba Kompaña Siguransa Privadu iha Futuru? Kompaña siguransa privadu nu udár parte integradu husi setor siguransa iha Timor-Leste.
More informationAtReS - Revista Situasaun - Marsu Tetun Final
REVISTA SITUASAUN MARSU 2013 ASUNTU NE EBÉ PRESIZA ATENSAUN IHA FULAN IDA NE E: Buatus Grupu 51 Kaer Aikulit at Tensaun Konflitu iha Fronteira Asaun Violénsia entre grupu arte marsiais balu TENDENSIA KONFLITU
More informationLand_Law_tetum_Version_3_change[1]
LEI Nº /2009 [Preâmbulo] REJIME ESPESIÁL KONA BA DEFINISAUN NA IN BA BENS IMÓVEIS NIAN KAPÍTULU I OBJETU NO DEFINISAUN SIRA Artigu 1.º (Objetu) 1. Lei ida ne e estabelese rejime espesiál ba definisaun
More informationReprezentasaun arte fatuk iha kostume kulturál ema Fataluku iha Tutuala, Lautem Kim Dunphy 3, Ildefonso da Silva, Nelinha Pereira, Thomas Lopes & Holl
Reprezentasaun arte fatuk iha kostume kulturál ema Fataluku iha Tutuala, Lautem Kim Dunphy 3, Ildefonso da Silva, Nelinha Pereira, Thomas Lopes & Holly Schauble 4 Fotografia: Membru komunidade iha Tutuala
More informationVALORIZA AGRIKULTOR SIRA NIA LIAN NO SIRA NIA MATENEK!
VALORIZA AGRIKULTÓR SIRA-NIA LIAN NO SIRA-NIA MATENEK Relatóriu Konsultasaun ho Agrikultór-sira Relatóriu husi: Institutu Timor-Leste ba Monitorizasaun no Analiza Dezenvolvimentu Agostu 2011 i VALORIZA
More informationINSTITÚTO DO PETRÓLEO E GEOLÓGIA INSTITUTO PÚBLIKU (IPG-IP) ANÁLISE PERIGOSIDADE TSUNAMI IHA TIMOR LESTE UTILIZAUN DADOS DETERMINISTIK FELIX JANUARIO
INSTITÚTO DO PETRÓLEO E GEOLÓGIA INSTITUTO PÚBLIKU (IPG-IP) ANÁLISE PERIGOSIDADE TSUNAMI IHA TIMOR LESTE UTILIZAUN DADOS DETERMINISTIK FELIX JANUARIO GUTERRES JONES P a g e DIVISAUN RISKU GEOLOJIKU 2019
More informationJUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME
JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA DE MONITORIZAÇÃO DO SISTEMA JUDICIAL Aktualizasaun Justica Periodo : Maiu 2008 Edisaun:... /2008 Perspektiva Legal Konaba Klemensia Prefasiu Iha loron 23 Abril
More information12 Produsaun bee moos husi bee fo er uza métodu filtrasaun Intrudusaun Autor: Felipe Xavier, L.Ed Mentor: Berta Tilman, BA Bee nu udar substánsia kími
12 Produsaun bee moos husi bee fo er uza métodu filtrasaun Intrudusaun Autor: Felipe Xavier, L.Ed Mentor: Berta Tilman, BA Bee nu udar substánsia kímika ida ne ebé prioridade bá moris sira hotu iha mundu.
More informationTema Liturjia domingu da-22 propoin mai ita reflesaun kona-ba Ukun-fuan. Maromak hakarak ema nia realizasaun no moris nakonu no, iha sentidu ida-ne e
Tema Liturjia domingu da-22 propoin mai ita reflesaun kona-ba Ukun-fuan. Maromak hakarak ema nia realizasaun no moris nakonu no, iha sentidu ida-ne e maka nia propoin Ninia Ukun-fuan. Maromak nia Ukun-fuan
More informationMicrosoft Word - TL Econ & Social Brief Final-tetum-jg.doc
Agostu 2007 Grupu Banku Mundial no Banku ba Dezenvolvimentu Asiatiku nian mak prepara, liu husi konsultasaun ho Parseiru Dezenvolvimentu sira LAOS TRADUSAUN OFISIAL. KARIK IHA DUVIDA RUMA, FAVOR KONSULTA
More informationMicrosoft Word - SK_TDB_ DEZEMBRU_2014 I _2_.doc
JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Baucau Dezembru 2014 Sumáriu prosesu julgamentu kazu iha Tribunál Distritál Baucau- Periódu
More informationBackup_of_ALOLA ANNUAL REPORT 2015 DRAFT Kinta tetum
2015 RELATÓRIO ANUAL Fundasaun Alola Advokasia Promove Feto Nia Direitu Umanu FUNDASAUN ALOLA Strong Women Strong Nation - Feto Forte Nasaun Forte FETO TIMOR-LESTE IHA STATUS IGUAL IHA ASPEITU MORIS HOTU-HOTU
More informationYellow Road Workshop
YELLOW ROAD WORKSHOP 2014 H H A D I A A M E T I U M A - L A R A N N 1 YELLOW ROAD WORKSHOP 29-30 MAIU - 2014 AJENDA 1. ITA ATU BA NEBE? 2. 3. ITA PRESIZA HALO SAIDA? 2 ITA ATU BA NEBE? APREZENTASAUN 1:
More informationUNIAUN EUROPEIA Misaun Peritu Eleitoral ba Timor-Leste RELATÓRIU FINAL Kontratu Espesifiku EC No. 2018/ Abril/Maiu 2018
UNIAUN EUROPEIA Misaun Peritu Eleitoral ba Timor-Leste RELATÓRIU FINAL Kontratu Espesifiku EC No. 2018/396253 Abril/Maiu 2018 UNIAUN EUROPEIA ELEISAUN LEJISLATIVA ANTISIPADA TIMOR-LESTE 12 MAIU 2018 RELATÓRIU
More informationJUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Suai Juñu 2019 Afirmasaun: Sumáriu
JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Suai Juñu 2019 Afirmasaun: Sumáriu Kazu ne e deskreve faktu sira no prosesu iha tribunál
More informationPersepsaun husi Inan-Feton sira kona-ba Planeamentu Familiar Iha Distritu Viqueque & Dili (Timor-Leste) RELATÓRIU FINAL 1
Persepsaun husi Inan-Feton sira kona-ba Planeamentu Familiar Iha Distritu Viqueque & Dili (Timor-Leste) RELATÓRIU FINAL 1 Heather Wallace, Agostu 2014 2 Persepsaun Husi Inan-Feton sira konaba Planeamentu
More information9 Subsidiu ba idozu: Hare e fali politika cash transfer 1 nao- kondisional iha Timor-Leste Antisidente Peskiza Therese Nguyen Thi Phuong Tam Nudar est
9 Subsidiu ba idozu: Hare e fali politika cash transfer 1 nao- kondisional iha Timor-Leste Antisidente Peskiza Therese Nguyen Thi Phuong Tam Nudar estadu demokratiku post konflitus, Timor-Leste (TL) sei
More informationJustisa ba Timor-Leste Nafatin Obrigasaun Internasional
La o Hamutuk Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Desenvolvimentu I/1a Rua Mozambique, Farol, Dili, Timor-Leste Tel: +670 332 5013 email: info@laohamutuk.org Website: www.laohamutuk.org Justisa
More informationTema Liturjia domingu daruak Adventu nian hato o apelu ida atu hasoru malu hikas ho Maromak, ba konversaun. Husi nia parte, Maromak nafatin prontu atu
Tema Liturjia domingu daruak Adventu nian hato o apelu ida atu hasoru malu hikas ho Maromak, ba konversaun. Husi nia parte, Maromak nafatin prontu atu oferese ba ema mundu foun liberdade nian, justisa
More informationNota_Explikasaun_Alterasaun_Lei_Rai
REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE MINISTÉRIO DA JUSTIÇA (Versaun Tetum) AlteraçõesàprimeiraversãodoAnteprojectodeRegimeEspecialpara adefiniçãodatitularidadedebensimóveis (LeideTerras) FazebadalaulukKonsulta
More informationWorld Bank Document
Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized FETO AGRIKULTÓR IHA TIMOR-LESTE: Hadi a Lakuna Produtividade UN Women Timor-Leste no
More information