III. 代名詞 形容詞 数詞 (1) 代名詞 əvəzlik a) 人称代名詞 şəxs əvəzlikləri アゼルバイジャン語の人称代名詞は 人称 数に応じた以下の 6 種類がある 単数 複数 一人称 mən biz 二人称 sən siz 三人称 o onlar 三人称の代名詞である o と onlar は 男性 女性 生物 非生物問わず使われる よって 文脈に応じて 彼 ( ら ) 彼女 ( ら ) それ ( ら ) などと訳し分ける必要がある 二人称複数の代名詞 siz は 二人称単数の敬語表現としても使われる これは 先述した 連辞や所有接尾辞の二人称複数形に関しても同様 人称代名詞は 以下のような形で格変化する 単数 複数 一人称 二人称 三人称 一人称 二人称 三人称 主格 mən sən o biz siz onlar 属格 mənim sənin onun bizim sizin onların 与格 mənə sənə ona bizə sizə onlara 対格 məni səni onu bizi sizi onları 位格 məndə səndə onda bizdə sizdə onlarda 離格 məndən səndən ondan bizdən sizdən onlardan b) 指示代名詞 işarə əvəzlikləri アゼルバイジャン語の指示代名詞には bu( これ / この ) o( それ あれ / その あの ) belə( このような ) elə( そのような あのような ) həmin( まさにこの ) などがある 名詞と同様の形で格変化する なお bu の与格は buna となる ( 下表参照 )
c) 疑問代名詞 sual əvəzlikləri アゼルバイジャン語の疑問代名詞には kim( 誰 ) nə( 何 ) がある 名詞と同様の形で格変化する なお nə の属格は nəyin 対格は nəyi となる ( 下表参照 ) 指示代名詞疑問代名詞近遠人物主格 bu o kim nə 属格 bunun onun kimin nəyin 与格 buna ona kimə nəyə 対格 bunu onu kimi nəyi 位格 bunda onda kimdə nədə 離格 bundan ondan kimdən nədən c) 再帰代名詞 təyini əvəzlikləri アゼルバイジャン語の再帰代名詞は öz( 自身 ) を基本形に 以下の形で人称変化と格変 化する 単数 複数 一人称 二人称 三人称 一人称 二人称 三人称 主格 özüm özün özü özümüz özünüz özləri 属格 özümün özünün özünün özümüzün özünüzün özlərinin 与格 özümə özünə özünə özümüzə özünüzə özlərinə 対格 özümü özünü özünü özümüzü özünüzü özlərini 位格 özümdə özündə özündə özümüzdə özünüzdə özlərində 離格 özümdən özündən özündən özümüzdən özünüzdən özlərindən (2) 形容詞 形容詞 sifət 形容詞は 修飾する名詞の前に置かれる 形容詞は変化しない böyük ( 大きい ) böyük ev ( 大きな家 ) böyük evə ( 大きな家へ ) böyük evlər ( 大きな家々 )
また 連辞と結び付いて 文の述語となる 例文 Bu ev böyükdür. ( この家は大きい ) (3) 数詞 say a) 基数 miqdar sayları 0~999 の数は 以下の数詞を組み合わせて表現される 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 sıfır bir iki üç dörd beş altı yeddi səkkiz doqquz 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 on iyirmi otuz qırx əlli altmış yetmiş səksən doxsan yüz 11 (on bir) 24 (iyirmi dörd) 102 (yüz iki) 159 (yüz əlli dörd) 200 (iki yüz) 368 (üç yüz altmış səkkiz) 1,000 以上の数には 以下の数詞が使われる 1,000 1,000,000 1,000,000,000 1,000,000,000,000 min milyon milyard trilyon 1994 (min doqquz yüz doxsan dörd) 2,000 (iki min) 30,000 (otuz min) 400,000 (dörd yüz min)
b) 序数 sıra sayları 序数は 基数に接尾辞 -inci/-ıncı/-üncü/-uncu を付けることで形成される 母音で終わる基 数には -nci/-ncı が付される bir + inci birinci (1 番目の ) üç + üncü üçüncü (3 番目の ) on iki + inci on ikinci (12 番目の ) yüz + üncü yüzüncü (100 番目の ) min yeddi yüz səksən altı + ncı min yeddi yüz səksən altıncı (1786 番目の ) 序数の表記には アラビア数字 +-ci/-cı/-cü/-cu という形や ローマ数字が用いられること もある 2-ci (ikinci) 14-cü (on dördüncü) XXI (iyirmi birinci) c) 分数 分数は 分母 +də 分子 の形で表される 1/2 (ikidə bir) 2/3 (üçdə iki) 1/10 (onda bir) d) 小数少数は 整数 + 分数 の形で表される 小数の位によって 分母は 10 100 1000 が使い分けられる また 整数部分と分数部分の間には tam( 整数 の意) が入る なお 小数点にはコンマ (,) が用いられる 58,1 (əlli səkkiz tam onda bir) 41,9 (qırx bir tam onda doqquz) 58,16 (əlli səkkiz tam yüzdə on altı)
e) 助数詞 numerativ sözlər nəfər ( 人に対して使われる ~ 人 ~ 名 ) iki nəfər şagird (2 人の生徒 ) baş ( 主に動物に対して使われる ~ 頭 ~ 匹 ) yüz baş qoyun (100 頭の羊 ) ədəd, dənə ( 無生物に対して使われる ~ 個 ) beş dənə nar (10 個のザクロ ) iki ədəd qələm (2 本のペン ) cüt (2 つ 1 組のものに対して使われる ~ 対 ) bir cüt ayaqqabı (1 足の靴 ) dəst ( いくつかで 1 組のものに対して使われる ~セット ~ 組 ) iki dəst kostyum (2 着のスーツ ) 上記のもの以外にも göz tikə parça dəstə などといった助数詞がある また 助数詞を用いず 基数だけでも 物の数を示すことができる その時 修飾され る名詞は 単数形になる ( 複数形にはならない ) on beş kitab (15 冊の本 ) iyirmi tələbə (20 人の学生 ) f) 数詞の格変化 様 基数 序数ともに 文中での働きに応じて格変化を行う 変化の種類と形は 名詞と同