reshin bawa.pdf, page Preflight ( reshin bawa CTP.indd )

Similar documents
Jakoinra yoyo ati iketian katotabo - Baritia 2014 bo - kon i bo i pi sh 1

JA OINXON JATIBI NATO ACTOBO ITAN JEMA JAYATA DERECHOBO WISHAKAMATI JA OINXON JATIBI NATO ACTOBO ITAN JEMA JAYATA DERECHOBO WISHAKAMATI TRADUCIDO A LA

2 PEDRO 1:1 1 2 PEDRO 1:6 2 PEDRO Pedronen raanni joi, jahuen rabe coti Noquen huetsabo qui Pedronen raanai 1 Hea Simon Pedro tah hen Jesucriston raan

1 TESALONICABO 1:1 1 1 TESALONICABO 1:7 1 TESALONICABO Tesalonicabo qui Pablonen raanni joi Raannoxon Pablo betan huishahibo 1 Pablo, Silvano, Timoteo

46 & 2010: Ibid Augusto Boal: (Teatro del oprimido) Public 2017:


エジプト、アブ・シール南丘陵頂部・石造建造物のロータス柱の建造方法

"05/05/15“ƒ"P01-16

PEHI HONANTI SHINANXON JOCATI NON QUENAHI HIDROVI AMAZÓNICA (LENGUA CAPANAHUA 1 ) 1. Hiushaxon non honancatsihqui Non honancatsihquin jahuerahnon jenq

Non ahuuacaimain huatiroquin ishon


1494 Cipango (Cathay ) Reconquista 203

ï ñ ö ò ô ó õ ú ù n n ú ù ö ò ô ñ ó õ ï


Oficina Nacional de Estadísticas1999, %

untitled

Ë,, ÌÓ ÏÓÈ ÂÈ? ÚÓÚ, ÚÓÚ



.w..01 (1-14)

ロシア語便覧 1

“LŁñ‡¤‡½‡Ã1„”“ƒ‡¨‡Ł‡è


‚æ27›ñ06-…|…X…^†[



Microsoft Word - laLiga.docx

p1_5.pmd

320_…X…e†Q“õ‹øfiÁ’F

…_…C…L…fi…J…o†[fiü“ePDF/−mflF™ƒ

WINS クラブ ニュース


wp002

122 丸山眞男文庫所蔵未発表資料.indd

120815_01C

Microsoft Word - 西村亮彦1.doc

Bernardo P. ASTIGUETA, S. J. Bernardo P. ASTIGUETA, S. J. B. q

untitled

Erythroxylon coca UNODC UNODC UNODC El Tiempo, 21 de junio de 2008 Vol.25 No.2 29


untitled

I/600847/.n \.. (Page 1)


■□■□■□■□■□■□■□■□■□■□■□■□■□


橡goizi

表紙1号.indd

untitled

Microsoft Word - 論文提出後【東野】 docx

スペイン川上先生0319

D:/LACS/Vol8/8lacs.dvi

Ricardo Lagos Concertación de Partidos por la Democracia Michelle Bachelet PS RN Sebastián Piñera % %

Armed Conflict and Peace Process In Contemporary Colombia Hisanori FUTAMURA Abstract 40 1

untitled

120101_01

120701_01

COPA PRESIDENTE 2019 ARMA CORTA METROS KUCHEN O SENA, Gregory 93 PAMPLONA 93 AMPOSTA 93 NAQUERA 279 RODRIGO SANTAMARÍA, Julián 94 PAMPLONA 92 AM


ŠéŒØ‘÷†u…x…C…W…A…fi…l…b…g…‘†[…NfiüŒå†v(fl|ŁŠ−Ù) 4. −mŠ¦fiI’—Ÿ_ 4.1 −mŠ¦ŁªŁz‡Ì„v”Z


防災ハザードマップ

faltering Lambert 2000 : Partido Liberal Radical Auténtico : PLRA

110301_01

Bedelbeń Čau ˇȷ 8 (1082) 2) 6 mē Y ëm šī...ui.... ūd käi šeŋed g w ēˇȷen Y ëneń Q ůrs š ü Y ëm šī 3) Y ëneń Q ůrs müren bäqī bäq ˇJau säŋun, Pů

untitled

Handbook of Middle American Indians, Vol. 7, Part Robert Laughlin William Garcia Los Huaxtecos Guiteras Holmes Stresser-Pean Walther Staub Rudol


chapter5

90 90 GDP 4.0% %

Schaltschrank- Kühlgerät Climate control unit Climatiseur Koelaggregaat Kylaggregat Condizionatore per armadi Refrigerador para armarios SK 3307.xxx S

untitled


101001_01

Aguascalientes Baja California Baja California Sur Campec

< F31332D8B638E FDA8DD E F1292E6A>

243400/江原裕美

110115_01

.\..1-4_2012PDF.p



WINET情報NO.4

福岡大学人文論叢47-1

Microsoft Word - TOH38_Acquired_Hemophilia final.doc

all0305.pdf

別添 1 グアナファト支部第 13 回例会発表資料 2018 年 4 月 5 日 セミナープログラム 1. 日時 :2018 年 5 月 9 日 ( 水 )9:00~12:15( 受付開始 8:30) 2. 場所 :Parque Guanajuato Bicentenario, Silao, Gua

川畑博昭.indd

š ( š ) (6) 11,310, (3) 34,146, (2) 3,284, (1) 1,583, (1) 6,924, (1) 1,549, (3) 15,2

外国人生活ガイド.indd




2016 2/17 No EPA CANACERO SNTIMMSA 2012 MFN ( )

〈論文〉認知言語学的視座におけるスペイン語前置詞por の概念研究(その1)--英語前置詞for, through・ルーマニア語前置詞prin との比較・対照も交えて

(WP)

UNEP sustainable consumption sustainable production 1980 rebound effect rebound effect IO-EHA 1 CO 2 rebound effect CO 2 rebound effect




š š o š» p š î å ³å š š n š š š» š» š ½Ò š ˆ l ˆ š p î å ³å š î å» ³ ì š š î å š o š š ½ ñ š å š š n n å š» š m ³ n š

イメージ印刷

Transcription:

Reimpresión fi nanciada con el apoyo del gobierno de Canadá, a través de la Agencia Canadiense para el Desarrollo Internacional (ACDI) Reshin Bawa

Reshin Bawa

TEXTOS EDUCATIVOS INTERCULTURALES Serie: CUENTOS RESHIN BAWA (TEXTO EN LENGUA SHIPIBO) Dirección Regional de Educación - Ucayali Av. Sáenz Peña 220, Pucallpa, Ucayali - Perú. Teléfono 061-571433 / Telefax 061-572236. Fondo de las Naciones Unidas para la Infancia - UNICEF Parque Melitón Porras 350, Mirafl ores, Lima - Perú. Teléfono 613-0707 / Fax 447-0370. Primera edición Centro de Desarrollo Integral Alternativo y Ecológico Shipibo Konibo NON NETE Yarinacocha Ilustraciones: Juan Carlos Flores Robert Huaya Cauper Elí Sánchez Rodríguez Alberto Silvano García Harbes G. Silvano García Revisión de textos: Lidia Gonzáles Luis Gonzáles Sánchez Coordinación General: Lidia Gonzáles Hecho el Depósito Legal en la Biblioteca Nacional del Perú N 2011-13064 Segunda edición, noviembre de 2006. Segunda edición, primera reimpresión, octubre de 2011 Lima - Perú. Tiraje: 2153 Impreso en Finishing S.A.C. Jr. La Maquinaria 160, Chorillos. Telf. 2517191 Revisada y validada por la Dirección Nacional de Educación Intercultural Bilingüe y Rural- DINEIBIR del Ministerio de Educación y la Dirección Regional de Educación de Ucayali. Este material fue elaborado en el marco del Proyecto EIBAMAZ con apoyo del gobierno de Finlandia. 4

IRAKE AKA Nonra irake akai jatibi axeamisbo, papabo itan titabo NON NETEN kirika pikoainko jaton onan shinaman noa akinkanakopi. Jaskaribiakin anibires non irake aribairiki kirika akai bake benbo itan bake ainbobo, imaa itan rabiti kirika pikonox ikas ikasshamani jatibiainbires mawinanantiain ikanakopi. Irake maton noa akina jakopira shipibo join yoyo ati kirika non pikoai, ranonshokobo itan xontakoshokobo yoyo aki axeti. Jatikaxbira noa matobetan raroai. Non Nete 5

JAIN IKABO PEO JOI... JIWIKI IKA (Rabiti)... JASKATAX TOKORO PIKONI (lmaa)... JONI BETAN ROO INI (Imaa)... ONAN JONIBO (Rabiti)... JONIN RAONTI ONANI (lmaa)... NOKON MAl (Rabiti)... PARO JOA AXETI XOBO (Rabiti)... INKABAON XEKI JONINI (lmaa)... RESHIN MANO WINONI (Imaa)... 18,19 BAWANIXO J IWI (Rabiti)... 20 INOMEAX KENÉ PIKONI (lmaa)... 21 JONI YAWAN BONI (lmaa)... 22, 23 PINOSHOKO (Rabiti)... 24 TONKO XOYA RAKEMA (lmaa)... 25, 26 NOKON TITA (Rabiti)... 27 J 0XO SHINO INI (Imaa)... 28, 29 AXEAMISBO (Rabiti)... 30 JONI NAWA BETAN SINAKANANI (lmaa)... 31 AWAMAI BETAN AMEN TAMOBO INI (lmaa)... 32, 33 WISO INO RETEKANI (lmaa)... 34, 35 TSOKAS N ETE (Rabiti)... NON PARO (Rabiti)... Ja pein 9 10 11 12 13 14,15 16 16 17 36 37

8

PEO JOI Jatibi non join yoiti atipana jawekibora non wishati jake. Ramatianbira noabo non join yoyo ikaiborespari iki, yamake non joinbi non wishaabo, axeti xobonkobo non axeamisbaon ja bakebo yoyo amati yamake, jax ichama iki yoyo ati kirika non join wishaa. Noa axeti itan non eseboribi wishameranbo yamake. Non join wishairibira noa axekanti jake: noa keenai jawekibo, non shinanbo, noa shinameran chexakaatibo, jaskara esebo non wishati jake. Neskarabokopiriki, NON NETEN nato kirika RESHIN BAWA pikoa 3er itan 4to. grado akai bakebo jaonmeax axeti. Nato kirikameranra jake imaabo itan rabitibo, bakebaonbi wishaa jaton axeamisnin jato akina. Nato kirikariki, axeamisbo tsinkixon icha beron oinkana, jabaon shinan meniaton non join wishatiain kano pontea. Atibires itan ninkatishaman itikopi. Natoboriki non joi jan wishatibo: a, b, ch, e, w, i, j, k, m, n, o, p, r, s, sh, x, t, ts, y. Non axekan shinanbenoyamanon akanwe, jaskaribi yoyo ati itan wishatinin axenon ikanwe, wishameran wetsabo non ninkamashokonon. Yoiai non rekenbaon jakoni axenoxon jaimashaman itan oinbokin tanati, jaskaribiriki nato jaweki axeti, tananon akanwe yoyo akin itan wishakin, jaskataxkaya jakoni noa oribo axeboreskanon. 9

JIWIKI IKA (Rabiti) jjiwi! Miariki nete metsaai; niwe beaitian paya payatai, miariki, joaax metsashoko, bimixon jonibo, mikimikimai. Ikaxbi, mion yoashikinbi, mia koiranyamakanai jiwi. jjiwi! Minra akai otaakin bari xanaitian. minra akai jakonma niwebo xeaxon, noa jakon niwe menikin; mia rerakanaitianra, noa kikinbiresi oniskanai, min jato ota meni meniai iketian. jjiwi! Mia keyokanaitianra, noa mion paranan ikanai; min wetsabo ikax, min noa onan shinanbo meniaikopi; jaskara iketianra noa mion shinanbenoyamai, jawetianbi. Jan pikoa: Ronin Beso Denis David Cairuna Inuma. 6º Grado I.E. Nº 64098-B - San Francisco 10

JASKASTAX TOKORO PIKONI (lmaa) Joni benatianronki tokoro yamapaonike. Tokororonki ipaonike joni titaoma itanribi papaomatsi, onaankin bikana. Ikaxbironki ipaonike kikin mecha itan onanya joni. Jaskara iketianronki icha joni bake menikasi bepaonike. Tokoronin jato bixonyamapaonike rareboaxon. likinki onankana iki jawen rarebobi yorana. Jatian jawen onanpapan notsina iki. Tokoro kikini rabinax kachio kax benota iki. Joyamaitian jawen onanpapan benaa iki. Ja benai kakin meraa iki tokon mananxawebo chipexon nishin nexaxon potabaina niniananai. Ja meraxon shinankana iki neno ochomariki ixon. Ikaxbi merayamakana iki. Merayamax onisax yakaketianki isa oniskaini keoti peokota iki toko tokoro, toko tokoroo! iki. Kaxon oinabiki ika iki ani tokorores keo keoti yakata. Jaskara onanya ipaonixronki iki tokoro jene beai itanribi jene tsosinai onan. Jatian jawen bachironki iki ja mananxawe bixon keoniki yoinmeeta. Jan pikoa: Korin Bima Jhon Alex Vegas Flores Centro de Aplicaci6n de EBI-ISPPB-Yarinacocha 11

JONI BETAN ROO INI (Imaa) Jonironki shino benai kaa iki kachio, jawen too ati itan jawen bara pishan napobaini. Ja bain kakakakakainkinbironki aka iki jonin roo tsamata merakin. Ja merataanaronki ika iki joni sotameeti. Jaskaxonki aka iki westiora bara niakin, axon jan pishati tawetabironki inike too ati pishiyamai, tas iresi. Jainxon jakiribi taweribiabiki tas iresibi. Jatianronki aka iki jonin jawen too ati tsisketaanan bara tsekakin. Ja tsekaxon oinshamanaronki inike jawen awinin kebi joshin atiosiki. Jaskaaxonronki jonin roo too ayamanike. Jan pikoa: Yabi Merly Dalila Sanchez Escobar 6 Grado I.E. N 64090-B- Kayaria 12

ONAN JONIBO (Rabiti) ionanshokobo! ionanshokobo! maxkoshoko jonibo; tsinkitax kikinbires koshibo, iora rayabo, jakoinra jonibo; neten itan yameyabi teetaibo, maton bairiki joxokaina. Ja bai joxokainatoninra mato ikai, jaweki papiyabo boi joyobainshamani, naisi tati ikaxbira mato wenikainribiai, mato pekao boaiboriki metsashokobo; yankon pei papiyabo. Mato jain kakasainko nokotaxra, mato benei saa iishamanai maton itinbiribi ikí, maton keenakeskati. ionanshoko jonibo, matoriki onanshokobo! Centro de Aplicación EBI Inicial y Primaria ISPP Bilingüe - Yarinacocha 13

JONIN RAONTI ONANI (lmaa) Westiora jonironki ikatiai chosko awinya, sina itan yoitima. Janronki aka iki paron inainakin jenenyoshin keyaka meraxon jonotinin chachitanan jeneki potakin. Jaskaaki ja yoshiman jawen bake kaya bia iki. Jaki isina iki, jatian jonin jaskaaxon raonti onanyama ika iki. Jatian aninbires masa shinana iki. Jaskara iiti pikasi kachio kaa iki yoina retenexon benai, jawen pia papibaini. Kaxki joni benota iki. Jatianki moa yametai oinax jiwi bochiki neta iki. Ja oxakainketianki namaketian westiora joni joa iki kabayonin joxoshaman chopa saweya, jaskaxonki aka iki i joe joni! akin, min anibires masa shinanai oinaxra ea joke aka iki. Enra oinke min bake isini jakomashoko rakata, jariki jenenyoshiman kaya bia aka iki, jatian shinainabeirana ika iki jenenyoshin jeneki potayantana. Jainxonki aka iki: enra rama mia axeai jaskaaxon raonti, nenora en beke meskó raobo ixonki aka iki onamakin meskó peibo, jiwi bichibo, nishibo, joabo itan wastebo. 14

Yoia iki en mia onamabanon tanatanwe min ea ikon-anon, yoiribia iki nato meskó yoina xaoboribira rao iki ixon, jatibi jiwibo, yoinabo itan yapabora iboya iki ixon. Jakopira min anoxonpari yokati jake akin; yoiribia iki: onanxon wetsaboribi axeatanwe aka iki. Moa senenxon yoia iki: kawe kanon akin, jawen kabayonin iwea iki ani xobo ikainko. nenopari tantiwe aka iki nokoxon. Jatianki joni jishteinakaina iki, oinaki ika iki ani xono bema naman, jawen baikexa chankata xono. Moa neteketian joni nokota iki jawen xobonko. Anibires rarokana iki jawen awin itan bakebo. Joni winiresa iki. Ikapekao jawen bake oina ika iki jaskabireshoko, jatian jonin yoia iki, onisyamawe bake enra mia raonai akin. Jatian jawen awin rateta iki raomisti onanma ikaxbi jaskataitian. Jaskaaxon waste, wame janan xakixon raskia iki. Ja yame jabicho oxa iki, jatian namaketian yoiribia iki; min bakera benxoai kimishaakin min raskia, eariki ratewaste enra kaya beai, nokon janeriki Rinkin Pino aronkia iki. Jaskaaxonronki jonin jawen bake benxoanike. Jaskataxronki joni ninkakata iki raonmisti onan, jatianki aka iki wetsaboribi jato onamakin. Jaskataxronki onanyai peokokanike. Jakopiribironki ani jiwibo meyamapaokanike, wetsa yoina itan yapaboribi piamapaokanike isinaketian. Jaskarainribironki jenenyoshiman jato kaya bikin peonike. Jan pikoa: Pekon Soi Juan Carlos Sinti Collantes 5º Grado I.E. Nº 64836-B Nuevo Oriente de Chanajao 15

NOKON MAl (Rabiti) Enra mia shinanai nokon keen mai; nokon yorara en mia meniti atipanke, koshi shinanyaxon. Jan pikoa: Mokan Bita C.E.I. Nº 383-B Vista Alegre de Iparia PARO JOA AXETI XOBO (Rabiti) Min ea ota meniaikopi, nokon axeamis beakopi, nobe bakebo betan raenamaikopi, i Irake, Paro Joa axeti xobo! Miakopira en yoyo ati onanai, miakopira en topontiboribi onanai, teetiboribira en onan onanboai i Irake, Paro Joa axeti xobo! Wetsatianbo noa bewa bewashamanai, noa tsama tsamashamankanai; tantiti oxe nokoketian mia oniskiranai, i Irake, Paro Joa axeti xobo! Jan akabo: Alumnos de I ciclo I.E. Nº 64709- B Flor de Ucayali -Alto Ucayali 16

INKABAON XEKI JONINI (Imaa) Inkaboronki ikatikanai wain tetaibo, ikaxbironki ikatikanai kikinbires yoashibo; jabaonronki banakatikanai paranta, atsa, xeki, itanribi meskó yobinbo; jabaonronki jaton wai koirankatikanai, yometsokanaketian. Jaska jaskataibironki, westiora yamekiri bokana iki jaton xeki wai oini; boxon oinkanaronki ika iki ja xeki wai naponshamanki westiora joni chankata. Jaronki ika iki xeki joni. Jainxon yoyo akanaronki ja joni yoyo ika iki neskati: mato mana manaira ea itai, papaoma itan titaoma riki ea, ikaxbi matoriki rama nokon anibo akin jato aka iki. Jaskatai ninkataxki kikinbiresi benekana iki. Jainxon yoikana iki: mia non kirika amabanon, onan bakeranon mia inon akin. Jaskaaxonronki nato bakeranomanki akatiai kirika akin. Jainoaxronki kaa iki kirinkobaon jeman, jain kaxonki westiora kirinka ainbo bia iki, jabe wanoa iki. Jaskataxki ja kirinka ainbo joa iki jawen benen anibo onani. Ja noketianronki ikana iki non Inkara nokoke iki. Joketianki jikimakana iki apo, Inka bakeranon iketian. Jakopira ikanai non aporonki Inka iki; xeki jonini iketian. Nato joiriki non apo Toledo yoi ika. Jan pikoa: Wexa Rono Belisario Yuimachi Castro 5º Grado I. E. Nº 64098-B San Francisco 17

RESHIN MANO WINONI (Imaa) Parokexa sepa sepakin Reshin Manon ninka ninkatabironki ika iki chaish, chaish! iiti. Jaskataitian ninkaxon meke mekekaini kaxon oinaronk ika iki westiora boka aniora. ramara en nato boka rerai ironkia iki Reshin Mano. Jaskataanan moa aki kaiibironki aka iki bokanpariakinki merakin; ja meratanaronki aka iki,ishtokin rawin-akebainkin. 18 Jatianki ika iki ja pekaoribi Reshin Mano ishtoi boka rerati shinanyares. Moa aki meshkainakainibironki inike nishin tati ikainkin ochobires jawen machito payakaintiakin potakin, jawen maponbiki westiora boro payo raas abainkin, jawen shinanbobi keyokainonkaman. Moa basicha jaskawana pekao,

jishten jishten - inakainkin shinanaronki ika iki wetsankobires rakata kikinshaman mapo isin, bokamaanbires. Jaskara jakonma winoni ixonronki ramakamanbi Reshin Manon, jatibi boka meraibo rete reteaibires iki, Paro Joa jemankoxon. Jan pikoa: Inin Wesna Mirtha Rodriguez Pimentel I.E. Nº 64709-B Flor de Ucayali 19

BAWANIXO JIWI (Rabiti) Bawanixo jiwi; miariki kikinshaman keyá, min mebiboriki metsa, shaaa! ishamani niwen aka. Bawanixo jiwi, jawekopiki mia moa keyotai! jawekeska ikax nonbi mia keyokinbira, non onanyamaresbirai; miariki bawanixo jiwi, miki Bawanixo jema janeni. 20 Jan pikoa: I.E. Nº 64508-B Santa Isabel de Bawanisho

INOMEAX KENÉ PIKONI (lmaa) Westiora jonironki ika iki kachio kai. Kaxonronki meraa iki westiora ino kikinshaman kené metsa ikaxbi siná. Ja yameronki jato pikasi jokentian retekana iki. Retexonki bokana iki westiora jemanko, ja boxonki akana iki, jokaxon jawen bichi bikin; ja biaxki ainbobo tsamakana iki jawen kené metsaira iken jaon manaii. Jaskaaxonronki akanike mawakin peokin, jaton chitonti kené akin. Jainoax pikonironki iki nato kené jaweki. Jan pikoa: Kesten Rono Gomer Jeremias Urquia Huayta 5º Grado I.E. Nº 64098-B - San Francisco 21

JONI YAWAN BONI (Imaa) Westiora joninronki aka iki jawen awin yoikin: Wesna, nami benabatanon nonra nami piamaira iki akin. Jatian yoiaki ika iki jawen awin : ikonrake Meni, katanwe namishaman non pinon akin. Jaskaa, eapari kabatanon ixon, jawen too ati papibaina iki, kakin bainapo chankaxon ninkataronki ika iki yawa saa ibotani; ja chibanbaina iki. Jatianronki ika iki ja yawa iwanaxbiki westiora ainbo. Jonin bechiakekainxon sinaa iki, jatian jawen titan aka iki jaweatiki min nokon bake xontako meresai, miaki nokon baken kenai akin, jaskaxon joni bokana iki. Nokoxon yoia iki, jawen papara kikin sina iki, miara itsa xetexon pinake, en mia kentikan mapobanon pikoyamawe, moara jawen papa joti ochama iki aka iki. Jaska basimabiki nokota iki, nokoxonki itsa xetea iki, jatianki yokata iki: tsoaki neno nokota? akin. Jatian xeamayonxon yoia iki jakonshamaanxon: Westiora jonira joke non bake xontakonin keni, jaskaa sinata iki, enra jawe ixonbi nokon bake meniamai, ja joni en pinon neri bewe aka iki. Jaskakenbi jakonshamaanxon yoiribiaki; moa shinan tantipakexon jawen bake menia iki awin ati; bake menixon tanporaribi menia iki. 22

Tanpora menixon yoia iki: rama yobin benamatanwe, ochó kaitian tanpora timaxontanwe banetikopi aka iki. Moa basi jaskajaskati, joni jabata iki tanporayabi, kax jan kaní baiki pikota iki, joax nokota iki jawen xobonko. Nokoxon jato yoia iki: non yawa keyonon nato tanpora timaxonon akanwe. Ja tanpora timaxonaronki ika iki yawa reen ibotani bei kikin onsá. Bexonki, jaton rekinmanbi xobo chiniaketankana iki ichaxon, xobo poxononkama. Jaskaaxon jaton tanpora jakiribi biribakana iki, jaskaatananki moa boribakana iki, jaton itinko. Jan pikoa: Pesin Sina César Ramirez Silvano 6º Grado I.E. Nº 64090-B - Kayaria 23

PINOSHOKO (Rabiti) Ramariki non nete, bakeranonbaon nete; pinoshokobora rarokanai, jiwi joabo toeketian. Oa: janin, koman, kopen; jaton joanbires raokanabo, bekoro bonabo ronro iakebainke; joa bata noxoi. Oa pinoshokoboribi pere pere wis iikawankatitai; bata noxo noxoshamani, jatibibires keeni. Yora pené sankenmanbi raota, soi, soishoko pino; miara iorabiresi metsata iki, mionra ea ken kenbiresai, min, nete metsaa iketian. Jan pikoa: Metsa Bari I.E. Nº 64523-B Nueva Samaria 24

TONKO XOYA RAKEMA (Imaa) Atapa awinmanronki aka iki jawen bene neskaakin: kawe kachio kanon akin. Jatian jawen benen jabicho kakashamakin nonon yoia iki, chibanon ixon. Jatian ja kimishabi bokana iki, westiora bai nenkekan. Ja bain bokanaitian oinxon pishtokenin jato yoia iki, jato betan kanoxon. Jaskaakin yoia atapa benen aka iki Jowetain kanon Bikitoro akin. Jatianki ika iki maxo jonexon jato ninkati, 25

jawe imenyakanai ixon oini, jato pikasires. Bain bokanaibi jato rateresi maxó pikokawana iki; pikoxon jato yoia iki: ramara en mato piai akin. Jaskaxon atapa bene chiban chibaan-aketana iki, jatian atapa awinman yoia iki: en jato iweariki eakaya piwe akin. Jaskaa ratekainxon maxokan chankaxon ointina iki. Ja ointinax chankakebironki ika iki, xoya jaweranoaxbira pikotaxki maxoki choroni sai sai iki: nato riki kikin ani, nato riki kikin ani! ironkia iki xoyashoko. Jatian mashó rateyona iki moara retebirakanai ixon shinanax, jato piti shinanbobi manokaini pisi poata iki. Jaskaaxon maxokan jato piama iki. Jaskax kakin xoya bokana iki jaton itinko. Jan pikoa: Inon Jisma Genner Rodriguez Chani 5º Grado I.E. Nº 64090-B - Kayaria 26

NOKON TITA (Rabiti) Nokon jati nete tita, tita en noia. Mi patax ixonra, en onis onanyamake, ea chexakayamai. Nokon noi tita, minra ea betso akai; minra ea paranyamai, jakonmayamai, jakopira en mia noike nokon noi tita. Centro de Aplicación EBI - Primaria ISPPB-Yarinacocha 27

JOXO SHINO INI (Imaa) Jonironki kaa iki manaxawe benai. Kakinronki boa iki chomo bochoshoko atsa xeati kikinshaman pae, boboanabironki joni paxkina iki, paxkinxon baikexa potabaina iki jawen atsa xeati. Potabaini karesa iki kachio mananxawe bena benabaini. Kakatibironki paxkina iki, westiora mananxawebi biamaa iki, jaskaxon moa bari oina ika iki moa yantan. Jainoaxronki moa joni baneta iki. Ja moa jawen atsa xeati potawana ochomakin ninkataronki ika iki shinobo saa iki, xoin iakei, jakomaibiresi xoin xoin ikibo. 28

Ja nokoxon jonin oinaronki ika iki, joxo shinobaon kai ikonbiresi paenkanabo, oken choronbekoni, tayaresi, kikini yoitimati, atsa xeati pae xeax paenkanabo. Jaskarakopironki ja atsa xeatinin paenkanikopi nato joxo shinibo kikinshaman yoitimabo iki. Jan pikoa: Isa Yaka Nelly Faustino Cahuaza 4º Grado Colegio Agropecuario Rosendo Diaz Colonia del Caco 29

AXEAMISBO (Rabiti) Miariki axeamis kirika axeamis joni, kikin ani shinan bochoya, jato akintikopi kirikanin meraayata joni. Mia axeamis; minra ea shinan tenaxonai nokon bero chopexonai benchekeska ea itaibi, irake min ea akina. Miara nokon papakeska iki, onan shinan ea meniwe, ea miakeskaribi inon. Jaskaaxon jema non anianon, enra mia ichabiresakin rabiai. Kikinshaman jakon shiananya, Kikin-akinra en mia rabiai, min jakon jaweki akaikopi; minbixbi mia joama iki, Inka Papan rana mia joa. Mia axeamis, aniriki min noibamisti shinan, wetsatian miaribi onitsapitai, min masa teneai, mia isinai, aniriki min shinan. Jan pikoa: Ronon Soi Hever Witer Roque Dávila Colegio Agropecuario Rosendo Diaz Colonia del Caco 30

JONI SINAKANANI (Imaa) Westiora nawanronki anike noa joni yosi sinaakin, wintin atiakin mapoki rishkikaskin. Jatianronki anike jonin yoikin: ea awe, eara rakeyamai eara wintinshoko tsewetaima iki akin. Itaananronki ikai joni jakikainax matanxamekaini, ja nawan mapoki Wintin rishkinon ikax, jaskaketianki, nawan ja jonin mapo oinaronki ika iki, jaskatin! mapo payobires jawetianbira wexati betan winonbires tsewetabo. Jaskatimein! nawabetan senenti janbiribi, jatianbiki ja nawa moa neteresa iki, jawen tsewé oimatonres. Jan pikoa: I.E. Nº 64508-B Santa Isabel de Bawanisho 31

AWAMAI BETAN AMENTAMOBO INI (Imaa) lronkianike Okaya Paron, westiora joni kikin meraya, shinitapon penebires. Jaronki ikatiai Awamai. Janronki yoikatitai jawen bakebo neskaakin : ea mawaketian manantsakaakin ea rakanyamanox ikanwe, binox ikanwe nato shinitapon mato eakeskaribi inon akin. Jaskaabironki tsonbi biama iki. Jatian Imiria, Chaoya iaman ikatikanai Amentamobo Tamanya paro koiranabo, itanribi kikin siná jonibo. Itainronki, jawen rae jonibaonki Awamai chanikana iki xeatinin. Jatianki kaa iki, kaxki ibaita iki, iishinriba iki, netexabaketian bari keyainataitian jawen rayosan yomerai kaxon oinaki ika iki xono poyanman masha ishamani, oken kanwabekoni metsonkanakeska. Bonan paenax netea ika iki Awamai. Jaskara oinbeiranxonki jato yoia iki. 32

Neskara itaironki, Awamain bake ainbo kaa iki, Chaoyanin jawen bene yomeramai. Ja abeirani joi Tamanyaokeax kapaketaitian, amentamobaon kachibanxon retea iki Awamain bake. Jaskaakana ninkatax Awamai wini winia iki; jatian jawen awinin aka iki neskakin: wini winiamakan mia iki meraya, min raebo keyomatimarin akin. Ikonkan, ea jaskaakin shinanmawe ika iki Awamai. Ea xeati axonwe, en jato chanibatanon akin yoia iki jawen awin. Jatianbiribiki amentamobo ika iki, manakana pia ayananbi, jainxonki jaton meraya yokakana iki. Jawekeskarin akin. Jatian merayanin jato yoia iki: ramakayara pian senenkanai akin. Jatian Awamain awinin aka iki xeati poro axon yasankin, yasanxon yoia kaa iki Awamai jawen raebo chanii. Kawanax ibaiti iishini yantanpaketaitian joxon yoia iki jawen awin: moara en jato chanike berakanai, onsara ikai, sinabora beai, yametamabi jato weikinox iwe akin. Jatian yantanshokobi weikana iki jaton bachin joneti. Moa bari jikikainaibi ika iki niwe riri itoshi, ninkakana ika iki korati otaboan otaboan iki, jain ika iki Awamai jawen raebo betan. Ja neteaitianribiki yama yamapaketa iki. Amentamoboki, ikana iki yamekiri piaaki torokana; iitainbi manxanteo paketa iki jaton jemanko, jatian jonibo yoyo ikana iki: jawen pein chitanexon non jato tsakanon ja manxanteo retekanwe retekanwe! iki. Jatianki akana iki pian tsakakin, tsakaa peariketian tsamabainti shinani ikana iki sion iakei, ten arikin, peyatanakeska tsoa yamaxbi. Jaskaxonronki Awamain jawen raebo amentamobo keyomanike. Jan pikoa: Chonon Soi I.E. Nº 64548-B Vista Alegre de Iparia 33

WISO INO RETEKANI (lmaa) Westiora jonironki ipaonike chosko chonka bakeya. Ja bakeboronki ipaonike kikinshaman yoitimabo. Jaboronki apaokatikanai Xopanbo akin. Westiora netenki pikasi iikin xopan bakebaon shinankana iki icha piaati. Noara pikasi saa ikanai, icha piaanon akanwe jaweboki non piaakanti iki? ironkiakanike. Jatianki saa ikana iki, jawema nato: wanin pia, paka pia, isan pia, kere bechikonanyabo. Moa piabo aka pekaoki westiora nete xabataiki bokana iki kachio yoina retenoxon benai. Rama jatibi yoinabo retenon bokanwe, noara pikasi saa ikanai ironkiakana iki. Jaskabaini boxonki akana iki mesko yoinabo rete retebainkin nato: chaxo, awa, mari, ano, yawish jabo. Moa yantanpaketai oinax banekin ja retewankana yoinabo bibi bibibeirankana iki. Ja bekinbi ninkakana iki, onsati keoti riri ikiranai. Kikinbiresi ratexon patanxamekainxon ninkanaronki inike moa ochomashoko itoshiares. 34

Jaskaxon oinkanaronki inike wiso inon ewabires jato shinan joi. Joxon jato pii oken choronbekonaitianki akanike iki jatiribi bakebaonki tsakakinbi pekayamakin. Jaskataanan oinkanaronki inike moa pichika bakeres texea. Oinkanabironki ika iki, jakiribi wiso ino ja texea bakebo shinan kawanribi. Jaskaaxon oken choronbekonkin bakebo xeaabironki ikana iki bakebo pikoresi. Jatian jatiribi ja xea bakebaonki wiso inon pokomeranxonbi shinankaniki wiso inon jointi taxteti. Jaskaaxonronki jawen jointi taxtenanxon bakebaon wiso ino retea iki ansá ikebi. Jaskaaxki bakebo yoyo iribakana iki: eri ishtonshokora noa chichó katanke jainoax noa joniniain iki ixon osani saa ikana iki raroshaman. Jaskatax boxon jaton anibo yoikana iki: moara non wetsabo wiso inon keyoke akin, nonribira reteke ja wiso ino akin akana iki ja texeabaon jaton anibo. Jaskataxronki wiso ino jainres keyota iki, pichika bakereski texea iki. Jan pikoa: Mokan Bita, Soi Bima, Mokan Rate, Rai Rate - C.E I. Nº 383-B Vista Alegre de Iparia 35

TSOKAS NETE (Rabiti) Miara yosho yoshokainke, parokeska, weanbokeska; senemariki min shinan, jaskara riki tsokas nete. Meken metotikeskaribi, shinan senenma, shinan tsokas; jonibora meskokeskati rareboananai, jaskara riki tsokas. Tson benxoati senema, ninkakananyamai joniboi. Jaskara riki non nete, tsokas nete ikax. Axeamisbo shinan tsokas, jiwi poyanbokeska, tsokas neten ikax; osan osani, onis onisi, jaskara riki, nato nete. Wetsaboriki jaya, wetsaboriki jayaoma, senemariki noa, jaskarariki nato nete, tsokas nete ikax. Jan pikoa: Metsá Ranko I.E. Nº 64548-B Vista Alegre de Iparia 36

NON PARO (Rabito) Non metsá paro, non jatibia paro; miara icha onisai, mia jayata jawekibo keyopaketaitian. Non nenke paro; min yoinabora onisai, min jiwibora wekanbainke, min yapabora tsokasai. Nokon jakon paro; wetsa paro jonibaon mia mekeyoaitianra en atashai! itanan, ani shinanbo toeke. Non metsá paro; non jakon paro, mia non koirabanon, noa potayamawe. Jan pikoa: Ronon Bari Alexander Sinti Collantes 6º Grado I.E. Nº 64836-B Nuevo Oriente de Chanajao 37