4 13 6 14 5
40% 2 2 10% 1 1980 1990 90 1999 98 31.3 99 37.8 19.2 8.3 1.5 2.5 0.6 1.2 1
9.2 15.2 1994 2 ( 2 ) 1990 () 3 1965 1998 3 ( 3 ) 2
40 1980 50 45 4 ( 4 ) 1989 151990 10 ( 5 ) 1970 1980 83 1970 1980 4 4 3
a. 1990 10% b. 1990 40% 1999 54 5 GDP ( ) 1965 1998 0.76 1980 10 1990 5 () 5 1991 1999 4
1995 () 1991 1999 6 a. 5 b. 5 7 30 40 20 1980 1999 10 1970 1993 5
1973 40 ( ) 1995 8 1999 20 201990 10 20 6
( ) () 9 2 1985 10 1970 (1984 1985 ) 1949 1970 9 11 () 1974 1988 1989 1999 7
() () 12 1970 1970 1990 8
Friend and Blume[1975] a. rf rm rm E(rm) m 2 b. t t+dt c. Wt+dt E(Wt+dt) U ' ( W ) > 0 U' ' ( W ) < 0 U Wt Wt+dt (1) W = W [ 1 + { α E( r ) + (1 α) r } dt + ασ y( t) dt ] t+ dt t m m y(t) U(Wt+dt) Wt dt f m (2) E[ U( W t+ dt )] 1 2 2 = U( Wt ) + U' ( Wt ) Wt{ α E( rm ) + (1 α) rf } dt + U' ' ( Wt ) Wt α σ m 2 2 dt E[U(Wt+dt)] 2 m = (3) E( r ) r Cασ 0 m f 9
C (4) WtU ''( Wt ) C = U '( W ) t (3) (5) C = E( r m ) r f σ 2 m 1 α C [1998] E(rm) TOPIX 1 (6) 1 12 (7) 13 rf 300 1,000 m 2 TOPIX (8) 1 12 (9) 12 (10) 10
10 (5) C m 2 E(rm) rf a. b. c. 14 ( 10 ) 10 1970 1980 1985 1989 1990 1.63 0.94 1.36 )5.0 11
1990 1990 1990 1996 1997 1990 [1998] 1995 [1998] [1994] 12
401k 1999 1,390 1 1100 1999 12 1 500 2000 6 400 1,390 13
1,216 1,216 1 1,100 800 15 16 93SNA 14
( ) 15
1 1999 1.4 6.4 0.7 15% 75 1999 80% [1994] 126 pp.117-198 [1998] pp.113-136 16
[2001] 1 [1999] 11 [1999] [2000a] 3 No.12 [2000b] 2000 11 [2000c] [2000d](2000 11 ) [2000] Friend, I. and M. E. Blume[1975], "The Demand for Risky Asset," American Economic Review, Vol. 65, No.5, pp.900-922. 17
1 1997 93SNA 1999 7 2001 2 1997 1989 1989 2 [1999][2000c] 3 1 1989 1990 4 4 2 5 6 7 8 9 10 1 1985 11 12 [2001] 13 E(rm) rf 14 15 [1998] 1 2 16 [2000b]BOX1 17 [2000d] 18
図表 1 日本の家計金融資産残高シェア ( 新ベース 年度末 )( 単位 :%) 7.99 40.29 0.12 0.14 1.74 3.91 5.38 0.35 11.63 7.45 41.63 0.01 0.14 2.08 3.25 5.83 0.41 9.81 7.33 43.50 0.01 0.13 2.18 2.78 6.07 0.36 6.92 7.21 43.96 0.00 0.10 2.48 2.59 6.14 0.30 6.79 7.20 43.60 0.00 0.09 2.21 2.49 5.90 0.24 7.06 7.56 44.59 0.00 0.07 2.29 1.92 5.59 0.19 5.76 8.44 43.14 0.01 0.10 1.85 2.40 4.95 0.15 6.73 9.13 43.16 0.01 0.15 2.27 2.25 4.40 0.12 5.57 9.91 43.89 0.01 0.10 2.11 1.93 3.65 0.12 4.83 10.33 44.11 0.01 0.14 1.92 1.98 3.03 0.10 5.08 10.94 42.64 0.02 0.22 1.76 2.30 2.54 0.07 6.65 1.64 0.00 15.06 5.59 1.31 4.23 0.47 0.15 100.00 1.45 0.00 15.66 5.92 1.28 4.53 0.40 0.16 100.00 1.69 0.00 16.12 6.44 1.23 4.75 0.36 0.13 100.00 1.72 0.00 17.03 6.91 1.21 3.23 0.26 0.08 100.00 1.80 0.00 17.58 7.27 1.24 3.09 0.14 0.08 100.00 1.85 0.00 18.24 7.70 1.20 2.81 0.13 0.08 100.00 1.78 0.00 18.52 8.11 1.15 2.46 0.19 0.04 100.00 1.70 0.00 18.82 8.50 1.14 2.36 0.32 0.10 100.00 1.83 0.00 18.84 8.91 1.10 2.35 0.30 0.12 100.00 1.74 0.00 18.75 9.19 1.07 2.14 0.29 0.12 100.00 1.75 0.00 18.14 9.47 1.02 2.04 0.28 0.15 100.00
図表 2 日本の家計金融取引フロー ( 新ベース 年度末 )( 単位 : 兆円 ) -1.0 34.9-1.0 0.0 3.8-3.8 7.3 0.8 1.1 1.5 33.9-0.1 0.0 0.6-6.2 4.5-0.3-1.9 1.7 21.9-0.1-0.3 3.2-1.8 3.1-0.6 0.8 4.2 22.4 0.0-0.1-1.7-0.8 1.1-0.4-0.7 6.7 26.9 0.0-0.1 1.8-4.7-1.4-0.6-0.1 15.9 12.5 0.1 0.3-3.7 4.3-4.1-0.3-0.1 11.7 16.4 0.0 0.7 5.8-0.3-5.0-0.3-0.2 13.0 23.2 0.0-0.6-1.2-3.3-8.2 0.0 0.2 9.2 19.2 0.0 0.6-1.3 1.5-6.9-0.1-1.0 15.2 8.3 0.1 1.2-0.9 2.5-4.7-0.4 0.1-1.0 0.0 14.0 6.2 0.4 5.2 0.9 0.1 67.9 1.9 0.0 10.3 7.5 0.0 3.8 0.9-0.2 56.2 0.6 0.0 16.0 7.4 0.2-14.1 0.6-0.5 38.3 1.1 0.0 16.4 8.1 1.0 0.3 1.4 0.1 52.3 0.9 0.0 13.9 7.6 0.0-2.1 1.2 0.0 50.1 0.4 0.0 15.7 10.1 0.2-2.4 0.4-0.4 49.0 0.8 0.0 10.6 7.9 0.4-0.3 0.2 0.8 49.2 1.7 0.0 6.4 8.1-0.3 0.6-0.5 0.3 39.5-1.9 0.0 5.7 6.9 0.1-1.9 0.8 0.0 31.0-1.4 0.0 3.8 9.9 0.0 0.0 4.0 0.6 38.3
図表 3 日本の家計金融資産残高シェアの推移 ( 旧ベース 四半期 ) 60% 50% 定期 40% 30% 20% 生命保険 10% 債券 株式 信託 0% 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 投信
図表 4 日本の家計金融資産残高シェアの各資産間の相関係数 (1965 年 -1998 年 ) 現金 要求払預金 現金 要求払預金 定期性預金 譲渡性預金 非居住者円預金 外貨預金 信託生命保険債券投資信託株式 1.000-0.267-0.468-0.657-0.883-0.730 0.109-0.624 0.565 定期性預金 -0.267 1.000 0.058-0.134 0.368-0.067 0.603-0.455-0.758 譲渡性預金 -0.468 0.058 1.000 0.698 0.256 0.456-0.237 0.368-0.266 非居住者円預金 外貨預金 -0.657-0.134 0.698 1.000 0.409 0.463-0.184 0.760-0.096 信託 -0.883 0.368 0.256 0.409 1.000 0.668 0.017 0.369-0.694 生命保険 -0.730-0.067 0.456 0.463 0.668 1.000-0.695 0.541-0.553 債券 0.109 0.603-0.237-0.184 0.017-0.695 1.000-0.444-0.044 投資信託 -0.624-0.455 0.368 0.760 0.369 0.541-0.444 1.000 0.114 株式 0.565-0.758-0.266-0.096-0.694-0.553-0.044 0.114 1.000
図表 5 家計金融資産残高における株式のシェアと TOPIX(1 部 ) 18% 3000 16% 2500 14% 12% 2000 10% 8% 株式シェア ( 左目盛 ) 1500 6% 1000 4% TOPIX(1 部 )( 右目盛 ) 500 2% 0% 70 75 80 85 90 95 0
図表 6 日本の家計金融資産残高変化率と名目 GDP 変化率 ( 旧ベース 年末 ) 35% 30% 25% 20% 15% 家計金融資産残高 10% 5% 名目 GDP 0% 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98-5%
図表 7 各国の家計および対民間非営利団体の金融資産残高 ( 残高 ) 5,402,245 68,973 1,026,467 289,411 703,612 171,163 2,290,859 684,520 10,637,250 7,763,012 75,801 766,375 334,185 919,816 241,182 3,794,985 483,056 14,378,412 2,872 232 2,129 950 2,555 3,196 4,276 234 16,442 3,385 427 3,362 3,861 8,543 4,644 10,783 339 35,343 385,265 5,162 23,055 27,579 119,321 86,660 615,128 59,663 1,321,833 603,096 6,591 45,902 148,482 272,133 244,003 1,520,566 74,225 2,914,998 18,104 0 5,402 1,636 2,555 1,577 9,848 406 39,528 24,756 0 7,084 7,375 8,957 2,826 18,543 804 70,344 3,554 420 451 1,560 3,072 1,343 84 10,484 5,436 242 393 1,869 1,399 7,123 4,413 589 21,464 ( シェア ) 50.8 0.6 9.6 2.7 6.6 1.6 21.5 6.4 100.0 54.0 0.5 5.3 2.3 6.4 1.7 26.4 3.4 100.0 17.5 1.4 12.9 5.8 15.5 19.4 26.0 1.4 100.0 9.6 1.2 9.5 10.9 24.2 13.1 30.5 1.0 100.0 29.1 0.4 1.7 2.1 9.0 6.6 46.5 4.5 100.0 20.7 0.2 1.6 5.1 9.3 8.4 52.2 2.5 100.0 45.8 0.0 13.7 4.1 6.5 4.0 24.9 1.0 100.0 35.2 0.0 10.1 10.5 12.7 4.0 26.4 1.1 100.0 33.9 4.0 4.3 14.9 29.3 12.8 0.8 100.0 25.3 1.1 1.8 8.7 6.5 33.2 20.6 2.7 100.0
図表 8 各国の株式 出資金残高の保有者別シェア ( 残高 ) 1,495,172 1,086,182 385,424 874,775 233,616 4,075,169 1,856,132 1,357,614 694,612 1,160,998 980,179 6,049,535 2,004 6 5,750 299 8,059 9,396 115 13,186 1,523 24,220 486,217 134,776 15,607 205,981 157,965 1,000,546 1,469,923 417,563 9,041 516,136 754,467 3,167,130 3,188 6,450 1,824 4,132 2,364 17,957 21,118 18,778 2,280 11,783 9,750 63,710 1,008 8,260 648 3,072 1,491 14,479 7,121 12,065 1,583 8,522 6,981 36,272 ( シェア ) 36.7 26.7 9.5 21.5 5.7 100.0 30.7 22.4 11.5 19.2 16.2 100.0 24.9 0.0 0.1 71.4 3.7 100.0 38.8 0.0 0.5 54.4 6.3 100.0 48.6 13.5 1.6 20.6 15.8 100.0 46.4 13.2 0.3 16.3 23.8 100.0 17.8 35.9 10.2 23.0 13.2 100.0 33.1 29.5 3.6 18.5 15.3 100.0 7.0 57.0 4.5 21.2 10.3 100.0 19.6 33.3 4.4 23.5 19.2 100.0
80 % 図表 9 個人の持株比率 株式保有比率および TOPIX(1 部 ) 3000 70 2500 60 50 持株比率 ( 左目盛 ) TOPIX(1 部 )( 右目盛 ) 2000 40 1500 30 1000 20 株式保有比率 ( 左目盛 ) 10 500 0 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 0
図表 10 相対的危険回避度の計測結果 {E(r m )-r f }/ (r f ) (r m ) (r m )/(r m ) -1-1 E(r m ) E(r m )-r f (σ 2 m ) (α) σ 2 m /α 5.75 161.70 0.1349 5.75 182.14 12.64 50.61 44.86 292.16 0.1352 1.14 5.25 293.96 61.39 53.99 48.74 77.23 0.1708 3.70 6.25 362.23 23.23 140.24 133.99 84.56 0.1182 13.41 7.75 308.31-14.89 55.09 47.34 259.11 0.1061 1.72 6.75 315.22 2.24 57.57 50.82 347.94 0.1156 1.26 6.75 351.35 11.46 29.50 22.75 238.67 0.1068 0.89 5.25 377.35 7.40 24.00 18.75 178.54 0.0961 1.09 4.50 419.24 11.10 14.14 9.64 61.83 0.1009 1.54 6.00 452.76 7.99 33.61 27.61 28.30 0.0943 10.34 7.00 476.64 5.28 9.87 2.87 49.78 0.0891 0.65 6.25 555.37 16.52 19.41 13.16 29.07 0.0868 5.21 5.75 550.24-0.92 35.14 29.39 131.06 0.0864 2.59 5.75 655.29 19.09 28.59 22.84 124.37 0.1042 1.76 5.50 825.85 26.03 45.66 40.16 52.29 0.1151 6.67 5.50 1001.72 21.30 41.58 36.08 389.62 0.1154 0.80 3.76 1356.36 35.40 22.27 18.51 92.94 0.1460 1.36 3.39 1956.90 44.28 87.74 84.35 416.12 0.1481 1.37 3.39 2165.68 10.67 55.74 52.35 596.55 0.1758 0.50 4.32 2599.53 20.03 34.20 29.88 245.65 0.1852 0.66 6.08 2129.59-18.08 40.14 34.06 110.34 0.1322 2.34 5.25 1845.50-13.34 121.15 115.90 1380.08 0.1167 0.72 3.88 1363.27-26.13 39.36 35.48 472.35 0.0996 0.75 1.80 1522.98 11.72 62.34 60.54 527.31 0.0990 1.16 2.31 1608.51 5.62 67.25 64.94 678.86 0.0941 1.02 0.54 1381.33-14.12 21.08 20.54 282.16 0.0930 0.78 0.33 1604.64 16.17 53.03 52.70 456.76 0.0876 1.32 0.32 1390.25-13.36 31.70 31.38 234.44 0.0845 1.58 0.27 1178.73-15.21 56.73 56.46 258.02 0.0790 2.77 0.13 1411.12 19.72 52.87 52.74 427.86 0.1095 1.13