19 25 yüni Studia lès di e siman aki pa prepará pa Sabat, 25 yüni KRUSIFIKA I RESUSITA Lesa: Mateo 27:11-26; Juan 3:19; Isaias 59:2; Mateo 27:45, 46, 49-54; Hebreonan 8:1-6; Mateo 28:1-20. Versíkulo di Memoria: Tur outoridat a wòrdu duná na Mi den shelu i riba tera (Mateo 28:18). UN AVISO DEN UN revista Britániko tabata buska un hende ku lo ke hasi donashon di su kurpa pa investigashon sientífiko. Tabatin den dje skirbí ku sientífikonan a studia mumifikashon Egipsio, i nan mester di un boluntario ku tin un enfermedat terminal, ku ta dispuesto pa duna nan su kurpa despues di morto. E sientífikonan aki tabata kere, segun e artíkulo, ku nan a bin saka sekretu di e Egipsionan, i ku nan lo por konservá e kurpa sientos i kisas miles di añanan (www.independent.co.uk/news/science/now-you-can-be-mummified-just-like-theegyptians-1863896.html). Komo Kristian nos no mester preokupá pa konservá nos kurpa. Dios a duna nos algu muchu mas mihó ku esei. E morto di Hesus, ku El a paga kuné pa kastigu di nos pikánan, i Su resurekshon e promé fruta di esnan ku a muri, a habri kaminda dor di kua nos kurpanan morto lo troka bira un kurpa inkoruptibel ku lo biba pa semper, na lugá di djis wòrdu wardá manera e faraonnan bieu (a lo ménos, si bo no a yega di wak un mùmi asina, nan no ta mustra bunita). Den e siman aki nos ta ban wak na e último kapítulonan di Mateo. Nos ta ban studia e bèrdatnan inkababel di morto i resurekshon di nos Señor i e speransa ku e dos susesonan aki ta duna nos. 150
Djadumingu 19 yüni Djaluna HESUS OF BARABAS? Lesa Mateo 27:11-26. Kua tabata konsekuensia di e chèns di skohe ku e pueblo a haña, i kiko nan a skohe? Barabas ku tabata un kriminal, enrealidat mester a wòrdu klabá na e krus di mas meimei. Kisas e kriminalnan na e dos bandanan tabata su kómplisenan. Barabas no tabata su nòmber, pero su fam. Bar ta nifiká yu hòmber di. Simon bar Jona ta nifiká yu hòmber di Jona i Bartimeo yu di Timeo. Barabas tabata para pa yu di abbas e esei ta nifiká yu di e tata. Hopi di e manuskritonan antiguo ta informá ku Barabas su nòmber dilanti tabata Jesjoea (Hesus). Jesjoea tabata den e tempu ei un nòmber hopi komun i tabata nifiká Jehová ta salba. E nòmber di Barabas tabata algu den estilo di Jehová ta salba, yu hòmber di e tata. Ki un engaño! E hòmber aki a pretendé ku e tabata e mesias. El a pretendé ku e tabatin outoridat pa instalá un òrdu nobo, pa stret kosnan den mundu. Engañá dor di Satanas e tabata pretendé ku tur loke e poderá di dje dor di ladronisia òf ekstorshon tabata pertenesé na dje. Ku yudansa di podernan Satániko el a hasi kosnan milagroso, el a gana siguidónan entre esnan den e pueblo, i a lanta un revolushon kontra e Romanonan. Bou di disfras di entusiasmo religioso e tabata un bandido terko i desesperá, ku tabata dediká na rebelion i krueldat. Dor di laga e pueblo skohe entre e hòmber aki i e Salbador inosente, Pilato a pensa ku esaki lo spièrta un sintimentu di hustisia den nan. El a spera ku nan lo mustra simpatia pa Hesus, kontrali na aktitut di e saserdotenan i lidernan (Ellen G. White, Jezus De wens der eeuwen, p. 612). Pilato a ekibuká su mes. A ménos konvensí dor di Spiritu Santu, inevitabelmente hende lo skohe spiritualmente robes, manera e multitut aki a hasi. Al final nos tur lo tin ku skohe entre Kristu i Barabas, entre Kristu òf e mundu pekaminoso i korupto, entre bida òf morto. Esaki ta e kondenashon, ku e lus a bin den mundu, i hende tabata stima e skuridat mas ku e lus; pasobra nan echonan tabata malu (Juan 3:19). Pakiko hende tin tendensia di skohe skuridat na lugá di lus? 151
Djadumingu Djaluna 20 yüni NOS REMPLASANTE KRUSIFIKA I for di diesdos or di mèrdia te tres or di atardi skuridat a baha riba henter e tera. I banda di tres or di atardi Hesus a sklama na bos haltu, bisando: Eli, Eli, Lama Sabak-tani? ku ta nifiká: Mi Dios, Mi Dios, pakiko Bo a bandoná Mi? (Mateo 27:45, 46). Kua ta nifikashon di e sklamashon aki? Kon nos ta komprondé su konsekuensianan na lus di e plan di salbashon? Mateo ta bisa di loke e teólogonan ta yama e gritu di deskuido. Deskuido ta laga nos pensa riba abandono, laga na kaya, laga bo so den momentu di nesesidat. Den e kaso aki nos ta mira kon Hesus a sinti ku Su Tata a bandon E. E skuridat ku tabata tapa tera na e momentu ei tabata simbolisá kondena divino (Isaias 13:9-16; Amos 5:18-20; Jeremias 13:16). Hesus a sinti pa Su mes e konsekuensianan spantoso di piká, di separashon total for di e Tata. Den nos nòmber El a soportá e huisio divino kontra piká kua mester tabata pa nos. Asina Kristu tambe, Kende a wòrdu ofresí un biaha so pa karga e pikánan di hopi hende, lo paresé pa di dos biaha, no pa karga piká, ma pa salbashon di esnan ku ta sper E (Hebreonan 9:28; mira tambe 2 Korintionan 5:21). Na e krus Hesus ta apliká e palabranan di Salmo 22:2 pa E mes, pasobra El a eksperen-siá den forma úniko loke hende ta soportá, e separashon for di Dios pa motibu di piká. Ma boso inikidatnan a kousa separashon entre boso i boso Dios; i boso pikánan a hasi ku Su kara a keda skondí pa boso, asina ku E no ta tende (Isaias 59:2). Esaki no tabata komedia. Di bèrdat Hesus a sinti Dios Su rabia pa piká. El a risibí e kastigu di nos transgreshonnan. P esei Su alma a yena ku babukashon i angustia, pasobra E mester a karga e peso di kulpa, nos kulpa. Kon malu piká lo mester ta den Dios Su bista, pa tabata nese-sario pa ún Persona di e Deidat sufri e kastigu i kulpa di piká, pa nos por wòrdu pordoná dor di dje. I tòg, meimei di e sustunan aki Hesus por a bisa duru: Mi Dios, Mi Dios. A pesar di tur loke tabata pasando kune, Su fe a keda intakto. E lo keda fiel te na final, no importá e sufrimentu, a pesar di e sintimentu ku Su Tata a bandon E. Kon ta ora bo a hasi algu malu, i bo ta sinti ku dor di bo piká bo a wòrdu separá for di Dios? Pakiko e úniko kos ku nos por hasi ta di yama riba Dios, reklamá e hustisia di Kristu na nos fabor, kompañá ku arepentimentu, duele pa e piká, i desishon pa bandoná e piká ei? 152
Djamars 21 yüni Djarason UN KORTINA DI SKER I BARANKANAN DI SPLET Kada evangelista a konta e historia di Hesus for di diferente perspektiva, pero tur a enfoká riba Su morto. Ta Mateo so a konta di e kòrtina ku a sker i e grafnan ku a habri. Lesa Mateo 27:49-54. Kiko e susesonan aki ta nifiká? Riba ki speransa nan ta mustra? Hesus a muri un ratu despues ku e multitut, sin sabi kiko El a bisa realmente, nan a hasi chèrchè di dje, pasobra aparentemente El a pidi Elias bin yud é. Nan bofon tabata un ehèmpel fuerte pero tristu kon hopi di Su pueblo a komprondé Hesus robes. Mateo ta bisa despues ku e kortina den tèmpel a sker di ariba bin abou. E símbolo ta kla: a kuminsá un periodo nobo den e historia di salbashon. E servisionan di ofrenda, ku te na e tempu ei tabata mustra na Hesus, no tabata nesesario mas. E ehèmpel terenal antiguo a wòrdu remplasá dor di algu muchu mas mihó. Lesa Hebreonan 8:1-6. Kiko ta yuda nos den e versíkulonan aki pa kapta kiko a sosodé ku e sistema di e santuario terenal, i kiko a bini na su lugá? Mateo ta menshoná no solamente ku e kòrtina di tèmpel a sker na dos for di ariba te abou, pero tambe ku tera a tembla i barankanan a spleit, i tumbanan a habri, i hopi kurpa di e santunan ku a muri a wòrdu lantá. E susesonan aki por a tuma lugá solamente pa loke Hesus a realisá: dor di muri komo nos remplasante. Asina akinan den Mateo nos por mira kosnan ku e sistema bieu nunka por a realisá. Pasobra ta imposibel pa e sanger di toro i kabritu kita piká (Hebreonan 10:4). Naturalmente ta Hesus so por kita piká. E resultado maravioso, e promesa maravioso, ku ta bini for di e echo ku Hesus a kita nos pikánan, ta e resurekshon. Sin e promesa ei nos tin nada (Mira Korintionan 15:13, 14, 19). Den e resurekshonnan aki (nos no sabi ta kuantu a lanta for di morto), nos ta mira e speransa i promesa pa nos mes resurekshon na final di e siglo aki. 153
Djamars Djarason 22 yüni E KRISTU RESUSITA E fe kristian no ta konsentrá solamente riba e krus pero tambe riba e graf bashí. Ta un echo ku mayó parti di hende den mundu, inklusivo esnan ku no ta kristian, ta kere ku un hòmber yamá Hesus di Nazarèt a muri na un krus. No hopi tempu despues ku Hesus tabata na bida, tin indikashonnan históriko manera esun aki di Tacitus (57-117), ku tabata un historiadó Romano: Nero... a kastigá esakinan den formanan selektá: esnan ku tabata wòrdu odiá pa nan infamia i tabata wòrdu yamá e pueblo kristian. Esun, di ken nan a derivá e nòmber, durante e reinado di Tiberius, a wòrdu matá bou di prokurador Pontius Pilatus (Tacitus, Annales, XV.44 (http://www.koxkollum.nl/ tacitus/annalesxvvert.htm). Tantu e tempu aya i tambe awor, tin tiki diskushon tokante husgamentu i krusifikshon di un figura históriko ku e nòmber Hesus. E punto fèrfelu ta e resurekshon: e idea ku Hesus di Nazarèt, ku a muri djabièrnè mainta, a bolbe biba djadumingu mainta. Ta esaki hopi hende ta lucha kuné. Pasobra un Hudiu krusifiká dor di e Romanonan na Hudea tabata algu ku tabata sosodé frekuentemente. Pero un Hudiu ku despues di morto ta bolbe resusitá? Esei ta un asuntu kompletamente diferente. Pero sin e kreensia aki den un Hesus resusitá nos, simplemente no tin un kreensia kristian. Pablo a skirbi den 1 Korintionan 15:14, 19 si Kristu no a wòrdu lantá, e ora ei nos predikamentu ta bano, i boso fe tambe ta bano... Si ta den e bida aki so nos a spera den Kristo, e ora ei di tur hende nos ta esnan mas di kompadesé. Despues di e morto di Hesus mester a sigui Su resurekshon, pa nos den Su resurekshon tin e seguridat di nos mes resurekshon. Ora nos wak na e relato di Hesus Su resurekshon, tin dos opshon. Esun promé ta pa mira e relato komo propaganda sentimental, skirbí dor di algun siguidó solitario di Hesus, pa mantené Su rekuerdo bibu. Esei nos tambe ta purba hasi awendia ora un ser stimá fayesé. E di dos opshon ta ku nos ta tuma relato di e resurekshon literalmente, komo informe di testigunan di un suseso sobrenatural. Un suseso ku, segun interpretashonnan mas despues, tin konsekuensia pa kada persona ku a yega di biba riba mundu. Lesa Mateo 28:1-15. Kiko e angel tabatin di bisa, i kon Maria, i e otro Maria, e alumnonan, e ansianonan i e saserdotenan a reakshoná pa esaki? 154
Djaweps 23 yüni Djabièrnè E GRAN TAREA Pa hopi hende ta difísil kere ku Hesus a bolbe shelu bèk i a laga e trabou di e evangelio den man di hende. Kuantu biaha nos no ta defroudá E i nos mes. Manera e evangelionan ta laga nos mira, Su siguidónan no tabata eksepshon di esei. Tòg ta dor di konfia nos ku Su trabou, ku Kristu ta mustra nos Su amor, i kuantu nos tin mester di dje. Lesa Mateo 28:16-18. Kompará Hesus Su palabranan Tur poder a wòrdu duna na Mi den shelu i riba tera (Mateo 28:18) ku Daniel 7:13, 14. Ki relashon e tekstonan aki tin ku otro? Lesa Mateo 28:19, 20 ku ta e último versíkulonan di e evangelio aki. Kiko Hesus ta bisando? Kua ta nifikashon di Su palabranan? Ellen G. White ta informá nos ku tabatin banda di 500 kreyente reuní riba e Seru di Oleifi ora ku Hesus a subi bai shelu (Mira 1 Korintionan 15:6). E tarea pa bai evangelisá no tabata solamente pa e disipelnan, pero pa tur ku ta kere den Hesus. Ellen G. White ta skirbi: Ta un grave eror pa suponé ku e trabou pa salba almanan ta trabou di solamente e pastornan ordená. Ta tur hende ku Dios a inspirá El a konfia e evangelio. Tur ku a risibí e bida di Kristu mester traha pa salbashon di nan próhimo. A funda iglesia ku e meta aki, i kada un ku bin uni su mes kuné ta obligá i previlegiá di ta un kolaboradó di Kristu (Ellen G. White, Jezus De wens der eeuwen, p. 684). Bo ta mira bo mes komo un kolaboradó di Kristo? Den ki forma espesífiko bo por ta aktivo den kompartí e evangelio den bo mundu? 155
Djaweps Djabièrnè 24 yüni Mas estudio: Meskos ku tur otro evangelista, Mateo tambe a skirbi di e resurekshon di Hesus. Pero meskos ku su koleganan eskritor, e no a skirbi nada di nifikashon di e resurekshon. Ounke nan tur ta konta di e resurekshon, ni Mateo, ni Marko, ni Lukas i ni Juan ta duna realmente algun splikashon teológiko di dje, ounke esei ta asina sentral den e fe kristian. Ta den e skrituranan di Pablo nos ta bin haña mas splikashon detayá di nifikashon di e krus. Ma awor Kristo a wòrdu lantá for di e mortonan, e promé fruta di esnan ku a muri. Pasobra komo ku morto a bin pa medio di un hende, asina tambe pa medio di un hende a bin e resurekshon di e mortonan. Pasobra meskos ku den Adam tur ta muri, asina tambe tur lo wòrdu hasí bibu den Kristo (1 Korintionan 15:20-22). Pablo a skirbi tambe: Siendo derá huntu kune den boutismo, den kual boso a wòrdu lantá tambe huntu kune dor di fe den e poder di Dios, Kende a lant E for di e mortonan (Kolosensenan 2:12). Pedro ta bisa algu tambe di e tema krusial aki: I korespondiendo na esei, boutismo awor ta salba boso no e kitamentu di sushi for di e karni, ma un apelashon na Dios pa un bon konsenshi- pa medio di e resurekshon di Hesu-Kristo (1 Pedro 3:21). Nos no sabi pakiko e evangelistanan no a duna deklarashonnan mas detayá, pero algun studioso ta mira esaki komo prueba mas aleu di e konfiabilidat di nan informe. Nan a skirbi tòg hopi aña despues di e susesonan, asina pakiko nan no ta probechá di e okashon aki pa duna un splikashon mas amplio pa loke nan ke pa e hendenan kere di e resurekshon? Si e tabata engaño, pakiko no probechá e okashon aki pa dun é kualke nifikashon? Na lugá di esei nan a djis konta e historia, sin niun intento pa flori é ku deklarashonnan teológiko di loke e nifikashon mester ta. Preguntanan pa Diskushon: Na momentu di Hesus Su morto e kortina di e aliansa bieu a sker di ariba te abou. Un aliansa nobo a kuminsá bou di guia di un sumo saserdote nobo, Hesu-Kristu. Pesei, rumannan, komo ku nos tin konfiansa pa drenta den e lugá santu pa medio di e sanger di Hesus, pa medio di un kaminda nobo i bibu ku El a inougurá pa nos dor di e velo, esta Su karni, i komo ku nos tin un gran saserdote riba e kas di Dios (Hebreonan 10:19-21). Kon bo ta sinti pa sabi ku Kristu mes ta ofisiá awor aki komo nos Sumo saserdote? E evangelio di Mateo ta papia di vários tòpikonan diferente. Kua di nan a toka bo mas tantu ora bo mira kon ta presentá Hesus akinan? Kon estudio di e evangelio aki a yuda bo komprondé mas mihó kiko ke men pa ta un kristian, i sigui ehèmpel di Hesus Su bida? 156
Djabièrnè 24 yüni Djasabra 157
Djasabra Djasabra 25 yüni KRUSIFIKA I RESUSITA MATEO 27:45-55 PREGUNTA PA KIBRA EIS: Bo a pasa dor di un eksperensia ku a hasi un impakto enorme riba bo bida? Kompartí esaki ku e grupo. MI TA REKONOSÉ: Den relato di e pashon di Kristu, Mateo ta pone énfasis espesialmente riba reakshon di e mironesnan, asta di e dos kriminalnan. Pero tambe di e último tentashon ku a bini den Hesus Su direkshon, esta pa demostrá ku E ta e Yu di Dios i baha for di e krus den Su Mes forsa. E evangelista ta laga mira e kontraste entre Hesus komo hende, i e manifestashonnan di poder divino ku a bai kompañá ku Su morto, i un preparashon pa Su resurekshon. MI TA STUDIA: Versíkulo 45. Ki suseso kósmiko ta tuma lugá ora ku Hesus ta na punto di muri? Kua por ta nan nifikashon simbóliko? Ki tempu ta keda menshoná dos biaha? Pakiko esaki a pas nèt ku ora di e ritonan di e Hudiunan? (Mira Eksodo 12:6; 29:39, 42; Numbernan 28:3, 4; Levitiko 23:6; Deutero-nomio 16:6). Versíkulo 46-50. Kiko Hesus ta grita den Su angustia? Kiko esaki ta laga nos mira di e manera ku Hesus tabata sinti? Kiko E ke bisa tòg dor di sita Salmo 22? Ki realidat ta bin dilanti den esei? Siguiendo Hesus Su ehèmpel, ta kon nos mes, por sinti Dios Su presensia ku nos, ora nos ta den gran nesesidat? Versíkulo 47-49. Ki paralèl nos ta mira den e tres versíkulonan aki? Kiko ta wòrdu enfatisá akinan i kua kontraste ta sentral? Ta bon pa sa ku Mi Dios na Hebreo ta Eli, miéntras ku e nòmber Eliyahou a wòrdu usá pa e profeta. Kiko e ta bisa nos relashoná ku e hendenan aki? Versíkulo 50. Mateo no ta relatá kiko Hesus a bisa den Su último palabranan, kontrali na Lukas 23:46 i Juan 19:30. Kiko ke men: entregá spiritu? Kompará Echonan 7:59. Ki otro ekspreshon ta keda usá einan, relashoná ku e morto di Esteban? Pakiko e diferen-sia aki? Kiko esaki ta nifiká pa nos awe ora nos ta papia di morto? Versíkulo 51-53. Kiko Mateo ta bisa di milager montoná riba otro? Kua lo por ta nifika-shon di kada un di e milagernan aki, di e kortina ku a sker, di e tera ku a tembla, di e barankanan ku a spleit, di e grafnan ku a habri, di e santunan resusitá? 158
Djasabra 25 yüni Djasabra MI TA APLIKÁ: Kon ami lo a reakshoná si mi tabata presente na Hesus Su krusifikshon? Kon lo mi a haña e susesonan asombroso ku a tuma lugá ora El a fayesé? Kon mi ta atendé ku hende ku risibí kastigu? MI TA RESA: Ki kambio e morto di Hesus ta trese den mi bida? Su poder pa duna bida a reavivá mi kune? Kon esaki ta visibel den mi bida diario i den bida di e iglesia ku mi ta pertenesé na dje? Di kiko e Spiritu tin ku libra nos ainda, pa asina nos bida por reflehá e dulsura di Señor mas mihó? 159
Djasabra Djasabra 25 yüni 160 Pregunta inisial Lesa huntu Mateo 28:16-20 Pregunta Den lus di e resurèkshon di Hesus, bo ta mas un kreyente rápido òf un hende ku ta duda poko poko? Diskutí ku e grupo. Inspirashon Tur outoridat a wòrdu duná na Mi den shelu i riba tera. 1 Trata e teksto Djadumingu: vèrs 16. Dikon nan a bai Galilea? Duna algun argumento lógiko. Djaluna: vèrs 17-18. Kon lo bo argumentá kontra e siguiente ideanan: (a) Hesus no a resusitá di bèrdat pero ta e disipelnan a hòrta Su kurpa, (b) Hesus a bai for di dje(inkonsiente) na e krus i El a rekuperá den e graf friu, (c) e resurèkshon ta un historia ku a surgi. Diskutí ku e grupo. Djamars: vèrs 19-20. Ki sekuensia Hesus ta duna akinan? Dikon esei lo ta asina? Dikon no kontrali, siña promé i despues batisá? Diskutí e bentahanan i desbentahanan ku otro. Djarason: vèrs 20. Ki konekshon tin entre e boutismo, instruí i obedesé i e echo ku Hesus ta semper serka nos? Dikon Hesus lo a bisa ku lo E ta semper ku boso? Ken ta e boso? Diskutí ku otro. Aplikashon Djaweps. Bo por konta den 1 minüt dikon bo ta kere den Hesu-Kristu? Kompartí ku e grupo. Djabièrnè. Na ki manera bo por realisá e gran mandato den bo famia, trabou, grupo di amistat? Yuda otro ku ideanan. Sabat. Kon e buki di Mateo a kambia bo idea tokante Hesus komo e Mesias, e reino di Dios, loke Hesus ta hasi pa bo i bo tareanan? Tarea Skibi e siman aki bo historia di 1 minüt dikon bo ta kere den Hesus. Kompartié otro siman ku e grupo. 1 Mateo 28:18, Beibel Santu KOMISHON DI HESUS LÈS DI HOBEN
Djasabra 25 yüni Djasabra 161