Title フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活について Author(s) グエン, クアンチュンティエン, 吉本, 康子周縁の文化交渉学シリーズ7 フエ地域の歴史と文化 Citation 周辺集落と外からの視点 : Issue Date UR

Size: px

Start display at page:

Download "Title フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活について Author(s) グエン, クアンチュンティエン, 吉本, 康子周縁の文化交渉学シリーズ7 フエ地域の歴史と文化 Citation 周辺集落と外からの視点 : Issue Date UR"

みさえみょうだに
5 years ago
Views:

Title フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活について Author(s) グエン, クアンチュンティエン, 吉本, 康子周縁の文化交渉学シリーズ7 フエ地域の歴史と文化 Citation 周辺集落と外からの視点 : 613-624 Issue

1 Title フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活について Author(s) グエン, クアンチュンティエン, 吉本, 康子周縁の文化交渉学シリーズ7 フエ地域の歴史と文化 Citation 周辺集落と外からの視点 : Issue Date URL Rights Type Article Textversion Kansai University

2 The Lifestyle and Cultural Life of Boat Dwellers in Huế and the Surrounding NGUYỄN Quang Trung Tiến Vạn Huế K ẻ V ạn A n Hoà K ẻ V ạn B ạch Y ến L ợi N ông B ình L ục B ồ Lợi Nông Bến Ngự Phủ Cam An Cựu

3 cư dân thủy diện Ô châu cận lục Hoan Ái Thanh Hóa Nghệ A n H à T ĩnh v ạn vạn đò làng Võng Nhi thônấp giáp thị xã Huếthành phố Huế huyện Hương Thủy i tỉnh Thừa Thiên ii huyện Phú Vang iii khu phố Nguyễn Quang Trung Tiến Quá trình tụ cư khai phá mặt nước của cư dân đầm phá Hóa Châu Thừa Thiên Huế Cố đô Huế xưa và nay, NXB Thuận Hoá Huế Nguyễn Quang Trung Tiến Nguyễn Quang Trung Tiến Ngư nghiệp Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX NXB Thuận Hoá Huế Địa chí Thừa Thiên Huế, Phần Dân cư Hành chính, Bản báo cáo nghiệm thu chính thứchuế Quảng T ế Trung A n P hụ Quảng C hánh Quảng N ghĩa Q uán H òa X uân Trọng Đức A n T hôn A n T hôn Thượng K inh Dân Giang H ồ thôn Tân T hủy ấpm iêu N ha Thượng M iêu N ha H ạ M iêu N ha Trung M iêu N ha Đ ông giáp Thành uỷ HuếSơ thảo lịch sử Đảng bộ thành phố Huế Tập II NXB Thuận Hoá Huế

4 Gia HộiAn CựuNha Bang tá Phủ Thủ hiến Trung Việt Thành Nội Quận cảnh sát phường vạn đòa n H ội Tân Bửu L ợi Thành Tân L C am Phú T iền N gư H ộ L anh C anh L ợi N ông rường Đ ộ Phủ ập T A phườngvạn Trọng Đức nghị địnhduhc NC ND quận sốtx HCTQ nghị định sốbnv NC khóm khóm Quận Nhì Phú An iv nghị định BNV HCDP X Thành uỷ Huế Nguyễn Quang Trung Tiến Từ các cuộc cải tổ đơn vị hành chính ở Huế nghĩ về sự phát triển bền vững đô thị Huế Huế Xưa và Nay, số Nguyễn Quang Trung TiếnBiến đổi địa giới hành chính đô thị Huế trong hai thế kỷ XIX XX Thay đổi của văn hoá truyền thống ở Thừa Thiên Huế Tiếp cận từ Nhân loại học và Sử học từ trong và ngoài nước Song ngữ Nhật Việt, Viện Nghiên cứu Văn hoá châu Á Đại học Toyo xuất bản Tokyo Nhật Bản Nguyễn Quang Trung Tiến Về cuộc cải tổ hành chính đô thị Huế thời kỳ Thông tin Khoa học và Công nghệ Sở Khoa học Công nghệ Thừa Thiên Huế số

5 Phú C át Hương T rà Lương M iêu B ình Điền T rường A n Phước V ĩnh K im L ong Phú Hậu v văn bản sốttg KTTH Phú Hậu Hương S ơ Phú M ậu vạn n ôốct huyền thôn xóm Ngã Ba Sòng Phan Hoàng QuýNhững con đò trên sông Hương Thông tin Khoa học và Công nghệ, Ban Khoa học và Kỹ Thuật tỉnh Thừa Thiên Huế số Nguyễn Quang Trung Tiến

6 Tân L ập Phú Tiền L ợi Nông T rường Đ ộ L ợi Thành A n H ội Phủ C am T ân Bửu L anh C anh Trọng Đứ c Ngư H ộ t roòng

7 đình Tân Lập Phú Tiền Lợi Nông Trường Độ Lợi Thành An Hội Phủ Cam Tân Bửu Lanh CanhTrọng ĐứcNgư Hộ

フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活についてグエンフオン川で漁をするラインカイン集落 20世紀初頭の資料フエの水上居民の信仰はこの地域における農民の信仰を基礎として祖先崇拝と仏教などの大宗教が習合したものである水上居民の大多数は仏教を信仰しているが15 それは均一に天仙聖教と習合しマウトゥイている信仰において川の特色が最も現れているのが母水 Mẫu Thủy

聖母信仰はベトナムの多くの住民共同体に浸透している四府公同のなかで水母は三番目の聖母であり陰性の神の化身とされ女神の外観は水の神として敬われる17 水上居民によって水母は水上での生業を援助する主たる女神とみなされる水上集落の人々は家庭の信仰生活において日常的に水母を祀るだけでなく新年の儀礼や開水の神事などコミュニティーの儀礼においても水母祭祀を組織するのである

そのため毎年旧暦の 3 月と 7 月に行われるフエの聖母 15 Phan Hoàng Quý の Sinh hoạt những vạn đò trên sông Hương trước 1975, Nghiên cứu Huế, Tập 1, Trung tâm Nghiên cứu Huế, Huế, 1999年, 138頁によると 1970年のフエ地方にある11水上集落1,709世帯のうち

8 フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活についてグエンフオン川で漁をするラインカイン集落 20世紀初頭の資料フエの水上居民の信仰はこの地域における農民の信仰を基礎として祖先崇拝と仏教などの大宗教が習合したものである水上居民の大多数は仏教を信仰しているが15 それは均一に天仙聖教と習合しマウトゥイている信仰において川の特色が最も現れているのが母水 Mẫu Thủy マウトアイ Mẫu Thoải 16 バートゥイあるいは婆水 Bà Thủy とも呼ばれる信仰すなわち水母信仰である家族の神台は通常船体の前方に祀られている仏の神台を前に水神の各体をその後ろに配置し菓ハーバー子や果物を供えるのが一般的である各集落には水母河伯 Hà bá そしてその他の水神を祀るための庵 am や廟 miếu が川の砂州や河岸などに置かれている聖母信仰はベトナムの多くの住民共同体に浸透している四府公同のなかで水母は三番目の聖母であり陰性の神の化身とされ女神の外観は水の神として敬われる17 水上居民によって水母は水上での生業を援助する主たる女神とみなされる水上集落の人々は家庭の信仰生活において日常的に水母を祀るだけでなく新年の儀礼や開水の神事などコミュニティーの儀礼においても水母祭祀を組織するのである聖母信仰の様相は陸上と水上とでは異なっている陸の住民は土地に土公神在り川に河伯在りと考えるのだが水上の住民は河伯だけでなく水母や他の神々を併せて祀るのであるとりわけフエの水上居民の水母信仰はチャム族の天依阿那女神信仰の影響を受けている18 聖母信仰は神話とも関連する神信仰であるしかしながら発展と文化交渉の過程において聖母信仰は地方ないし民族の文化現象と調和融合したそのため毎年旧暦の 3 月と 7 月に行われるフエの聖母 15 Phan Hoàng Quý の Sinh hoạt những vạn đò trên sông Hương trước 1975, Nghiên cứu Huế, Tập 1, Trung tâm Nghiên cứu Huế, Huế, 1999年, 138頁によると 1970年のフエ地方にある11水上集落1,709世帯のうち 5 世帯はカトリックを信仰し残りの世帯は仏教を信仰しているマウトゥイ 16 母水を中国の広東語式に読むとマウトアイとなる 17 四府公同は上天母 Mẫu thượng Thiên 上岸母 Mẫu thượng Ngàn 水母 Mẫu Thuỷ 地母 Mẫu Địa を祀る聖母像の神棚において水母は白地の服を着せられている 18 最も明確に体現されているのがホンチェン殿におけるフエ住民の聖母信仰である 619

周縁の文化交渉学シリーズ 7 フエ地域の歴史と文化ドンバー川のフーカム集落 1920年の資料

主要な儀礼が行われるフオン川岸のホンチェン殿に集まるのである聖母祭祀は二日間にわたって行われる

周りで行われる神迎え行事に人々の注意を引きつけるためである各バンには儀礼に服務する

水上居民の年中行事には以下のような信仰儀礼がある新年の祭祀儀礼 Lễ cúng đầu năm

9 周縁の文化交渉学シリーズ 7 フエ地域の歴史と文化ドンバー川のフーカム集落 1920年の資料ドンバー川の水上集落出典祭祀には陸上居住や水上居住あるいは貧富の差に関わりなくベトナムから多くの信者がフエ訪れ主要な儀礼が行われるフオン川岸のホンチェン殿に集まるのである聖母祭祀は二日間にわたって行われる数隻の船を結びつけて数隻の大きなバン bằng をつくるのだが各集落が 1 2 隻のバンを用意するその上で人々は赤黄桃色などで派手に飾られた楼閣宮殿廟を冥具を用いて作るのであるその目的は聖母に対して忠誠心を表すためでありまた周りで行われる神迎え行事に人々の注意を引きつけるためである各バンには儀礼に服務するシャーマン儀礼を行う人々の一集団ハウヴァン隊 đội hầu văn がいる水母祭祀以外に水上居民の年中行事には以下のような信仰儀礼がある新年の祭祀儀礼 Lễ cúng đầu năm mới は旧暦の年初めに行われる祭祀で年齢などにもとづいて出航に適した日時や方角を選ぶために行われる供物はキンマの葉とビンロウ樹冥具など漁業周期の年初めの祭祀儀礼 Lễ cúng đầu năm của chu kỳ đánh bắt は年初めの豊漁祈願祭で 620

フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活についてグエンフオン川にあるラインカイン集落

đình で行われる祈願祭で翌日の16日まで行われる多くの供物と共に牛豚が奉納される

年に一度に集落ないしゾンホ単位で行う供物は豚鶏冥具など水祭祀 Lễ cúng nước

10 フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活についてグエンフオン川にあるラインカイン集落 2008年資料ドンバー川岸の水上集落にある水母と各水神を祀る庵出典 : webcache.googleusercontent.com, 2010 暮らしの安全と生業の発展幸運を祈願する供物は雌鶏果物菓子二盆分の肉や魚キンマの葉とビンロウ樹酒花冥具などタインホアン城隍祭 Lễ tế Thành Hoàng は旧暦の 2 月15日に集落のコミュニティーハウスすなわち亭 đình で行われる祈願祭で翌日の16日まで行われる多くの供物と共に牛豚が奉納される集落同士で競う小舟の競争も行われる漁業の始祖に対する祭祀漁業を行う住民が 1 年から 4 年に一度行う三府祭祀 Lễ cúng Tam phủ は水上集落の住民にとって最も大きな儀礼共同体性が強く 3 4 年に一度に集落ないしゾンホ単位で行う供物は豚鶏冥具など水祭祀 Lễ cúng nước は水神に感謝し平安を祈る陸の土地に対する祭祀に相当する旧暦 7 月15日の祭祀 Lễ cúng Rằm tháng Bảy âm lịch 前方に仏を祀る台をその後ろに水神を祀る神台を設置し果物や菓子を供える 621

11 Lễ làm chay cầu an trong họ Phan Hoàng Quý Ngũ Hổ Ông Lốt

12 nôốc trt nh dzd đcây tre cây te cái nhà cái dzàdướiđưới đĩ đò

Title フエ地域におけるキン族の城隍神とタインフック村の事例 Author(s) チャン, ディンハン, 福田, 康男周縁の文化交渉学シリーズ7 フエ地域の歴史と文化 Citation 周辺集落と外からの視点 : Issue Date URL http:

Title フエ地域におけるキン族の城隍神とタインフック村の事例 Author(s) チャン, ディンハン, 福田, 康男周縁の文化交渉学シリーズ7 フエ地域の歴史と文化 Citation 周辺集落と外からの視点 : 601-611 Issue Date 2012-03-01 URL http://hdl.handle.net/10112/6299 Rights Type Article Textversion

Title フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活について Author(s) グエン, クアン チュン ティエン, 吉本, 康子 周縁の文化交渉学シリーズ7 フエ地域の歴史と文化 Citation 周辺集落と外からの視点 : Issue Date UR

Title フエ周辺における水上居住民の生活様式と文化生活について Author(s) グエン, クアンチュンティエン, 吉本, 康子周縁の文化交渉学シリーズ7 フエ地域の歴史と文化 Citation 周辺集落と外からの視点 : Issue Date UR