Kiko ta literatura? Literatura ta un forma artístiko pa skibi pensamentu i sintimentu. 2

Similar documents
Bo Beibel

Spiritu Santu, nos Yudador

Bèl a bati

Bèl a bati

Bèl a bati

Les 1 testament Bieu pag 5-13

Bèl a bati

Bèl a bati

Bèl a bati

Presentación de PowerPoint

Presentación de PowerPoint

17 23 yanüari Studia lès di e siman aki pa prepará pa Sabat, 23 yanüari KONFLIKTO I KRISIS: E HUESNAN Lesa: Huesnan 4; Huesnan 6; Huesnan 14; Hebreona

Bèl a bati

5 11 yüni Studia lès di e siman aki pa prepará pa Sabat, 11 yüni SUSESONAN DEN FIN DI TEMPU Lesa: Eksodo 19:5, 6; Mateo 23; Juan 12:20-26; Mateo 24; J

Sabbatskol les 8 kuartaal 4, 2017

Bo Beibel

Esaki ta un avanse di e buki Awa, Habon ku Past i Djente. E buki aki ta optenibel na Mensing s Caminada òf serka e outor. Preis: Fl 50,- lione

PARLAMENTO DI KO RS OU Parliament of Cura<;ao Parlamento de Curazao Staten van Cura<;ao STATEN VAN CURA~AO 0ntv.:MAR Na: Presidente di Parlament

PARLAMENTO DI KO RS O U Parliament of Curac;:ao Parlamento de Curazao Staten van Curac;:ao Na: Presidente di Parlarnento di Korsou Sr. W. Millerson Wi

our nature, our future …

Bèl a bati

10 16 yanüari Studia lès di e siman aki pa prepará pa Sabat, 16 yanüari REBELDIA MUNDIAL I E PATRIARKANAN Lesa: Genesis 4:1-15; Genesis 3:9, 10; Genes

rapport

Unabes salbá, semper salbá!

Sabbatskol les 9 kuartaal 1, 2018

Korporashon pa Desaroyo di Kòrsou Schottegatweg Oost 36 Curacao Phone: Resúmen di Plan di Negoshi

Sabbatskol les 5 kuartaal 1, 2017

19 25 yüni Studia lès di e siman aki pa prepará pa Sabat, 25 yüni KRUSIFIKA I RESUSITA Lesa: Mateo 27:11-26; Juan 3:19; Isaias 59:2; Mateo 27:45, 46,

Serena s Art Factory Klas: 3TK3 Nomber: Rebecca Fresco, Giney-shaley Offerman Vaak: CAV Dosent: juff Floridas Fecha: 30 Maart 2018 Skol: St. Jozef VSB

Sabbatskol les 3 kuartaal 2, 2019

our nature, our future …

Nota informativo Vidanova, E nota informativo di bo Fondo di Penshun Vidanova. Awor si Rafaël Pichardo ta dispedí di Vidanova Intrevista ku Ra

Sabbatskol les 12 kuartaal 1, 2018

Presentación de PowerPoint

Rapòrt Un investigashon riba e manera di aktua di Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst Fecha: 6 di sèptèmber 2016 Rapòrt number: 2016/082

Brochure NAT 2018 Pap examens sept okt 2018 juni 2018

Bo Beibel

PARLAMENTO DI KORSOU Parliament of Curac:;ao Parlamento de Curazao Staten van Curac:;ao Na: Presidente di Parlamento di Korsou Sr. W. Millerson Wilhel

Bèl a bati

- Gradisí Señor pa Su grasia - Na promé lugá nos ker a gradisí Señor Dios pa Su grasia, konosementu, komprendementu i sabiduria ku El a impartá riba n


Resúmen di e informe di Ombudsman Nashonal di 2016

Sabbatskol les 2 kuartaal 4, 2019

Boletin Informativo K A R N A V A L Kontenido Biba nos Kultura 1 Bienestar di mucha 2 Norma i Balor 3 Seguridat i Órden Públiko Importansia di

Un krench i Birgen EDISHON 4 YAN 2018 Entrevista ku Ida Silvanie PÁGINA 2 Galeria di Potrèt NOS A HABRI UN AÑA NOBO, AÑA 2018, KU YEN DI DESEO I META

29 mei 4 yüni Studia lès di e siman aki pa prepará pa Sabat,4 yüni HESUS NA JERUSALEM Lesa: Zakarias 9:9; Mateo 21:1-46; Romanonan 4:13-16; Revelashon

PARLAMENTO D I KORSO U Parliament of Cura<;ao Parlamento de Curazao Staten van Cura<;ao Na Presidente di Parlamento Sr. W. Millerson Wilhelminaplein #

Sabbatskol les 5 kuartaal 1, 2019

Bèl a bati

Bèl a bati

Sabbatskol les 10 kuartaal 2, 2017

Sabbatskol les 10 kuartaal 3, 2018


Sabbatskol les 3 kuartaal 1, 2019

Tratamentu di Keho Ofisina di Kuido Bonèiru, Sint Eustatius i Saba Fecha: 5 di desèmber 2017 Number di rapòrt: 2017/135

Sabbatskol les 7 kuartaal 4, 2018

Sabbatskol les 4 kuartaal 1, 2019

PARLAMENTO DI KORSOU Parliament of Curac;ao Parlamento de Curazao Staten van Curac;ao Na Presidente di Parlamento Sr. W. Millerson Wilhelminaplein # 4

Sabbatskol les 9 kuartaal 3, 2018

"05/05/15“ƒ"P01-16

.w..01 (1-14)

MANEHO DI DONASHON DI FUNDASHON WEGA DI NUMBER BONAIRE (FWNB) 1. Definishonnan General Fundashon Wega di number Bonaire tin komo meta prinsipal atkisi

Papiamentu tin sufisiente palabra?

Bèl a bati

Un krench i Birgen EDISHON 9 APREL 2019 DESPEDIDA DI LIZANNE BRADSHAW-WASON DONASHON DI RÒLSTÙL PÁGINA 3 DESPEDIDA DI AYA MACDONALD PÁGINA 5 GRANDINAN


エジプト、アブ・シール南丘陵頂部・石造建造物のロータス柱の建造方法



GAROSHI BOLETIN INFORMATIVO DI SELIKOR # WARDA BO GAROSHI! Garoshi ta un boletin informativo ku Selikor ta repartí na gran mayoria di kas. E di

ï ñ ö ò ô ó õ ú ù n n ú ù ö ò ô ñ ó õ ï

KORANT BIRGEN EDISHON 1 SEP 2017 Señora Juana Dortalina a selebrá su 100 aña... Página 2 Mi Amparo a kuminsá un proyekto di dam... Apresiabel lesadó,

p1_5.pmd

Sinku aña Hulanda Karibense Konsekuensianan pa e poblashon Resúmen periodístiko

ル札幌市公式ホームページガイドライン


320_…X…e†Q“õ‹øfiÁ’F

…_…C…L…fi…J…o†[fiü“ePDF/−mflF™ƒ

WINS クラブ ニュース

*-ga, *-ti, *-ma *-ga *-ti *-ma 2003a 2003b *-ga *-ti *-ma *-ga *-ti *-ma *-ga -no *-Ga *-nga *-ga wen wen-no *-ga ʔ- myan- ʔ-myan lwê- t-lwê t- *-ti

m Fundashon pa Konsumidó Ekseso di Saiu ta malu pa bo Salú Ki ora bo ta paga ku bo Credit Card Garantia ekstra Komparashon di preis riba wasmashin Fun

図書館目録HP用.PDF

f0d242d4-dbdd-4f c7be87fba.pdf



Buki di lès klas 1 i 2 Enseñansa sekundario pa e eksposishon: George Maduro, héroe di movementu di resistensia di Kòrsou.

Despues ku stòf a baha Tokante vulnerabilidat i bon intenshon Komishon Independiente Tilburg Kromo-6 Riesgo di salú na trabou na trom entre 2004 i 201

CRA3689A

Sinku aña Hulanda karibense Konsekuensianan pa e poblashon Resúmen i opservashonnan final Rob Bijl i Evert Pommer Sociaal en Cultureel Planbureau De H


Microsoft Word - DAI THUA 100 PHAP _hoan chinh_.doc

Nota maneho di propaganda (konsepto) Na kaminda pa un esena di kaya atraktivo i limpi (Kresementu ku mantenshon di naturalesa i kultura) Direktorado D

PARLAMENTO DI KO RS OU Parliament of Cura~ao Parlamento de Curazao Staten van Cura~ao Na: Vise Presidente di Parlamento di Korsou Sra. Giselle McWilli

Microsoft Word Papiamentu Programma ERA NOBO Pap

ú r(ú) t n [;t] [;t=n]; (t=n; 2t=n]; (2t=n; 3t=n];:::; ((nä 1)t=n;t] n t 1 (nä1)t=n e Är(t)=n (nä 2)t=n e Är(t)=n e Är((nÄ1)t=n)=n t e Är(t)=n e Är((n


2 HMM HTK[2] 3 left-to-right HMM triphone MLLR 1 CSJ 10 1 : 3 1: GID AM/CSJ-APS/hmmdefs.gz

pnp-programa-di-akshon.indd

WinXPBook.indb

札幌市民芸術祭大賞・奨励賞

Transcription:

Kiko ta literatura? Literatura ta un forma artístiko pa skibi pensamentu i sintimentu. 2

Konseptonan literario Lektura: ta tur loke ku bo por lesa. 3

Konseptonan literario Fikshon: ta tekstonan inventá. 4

Konseptonan literario Sciencefiction (siensia fikshon): ta un género kaminda ta kombiná siensia i fantasia. 5

Por parti tekstonan literario den dos kampo: Literatura oral Literatura skibí Oratura Ouratura Literatura ta kontá direktamente na e skuchadó. ta skibí si pero ta presentá e teksto den forma di un resital òf teatro. ta tur loke ku ta skibí, imprimí i ku hende por lesa. 6

Historia di literatura oral Literatura oral na papiamentu ta bai bèk te den tempu di West Indische Compagnie (1634), ku a kuminsá trese katibu for di Kosta Oksidental di Afrika. E katibunan akí a bini ku un rikesa na kuenta oral ku a haña nan mes forma den e ambiente nobo. Nan a sigui ku nan tradishon di konta kuenta. Tur dia tabatin kontamentu di kuenta. Kontamentu di kuenta tabata hunga un ròl hopi importante den bida di e katibunan (i despues tambe). 7

Ku kontamentu di kuenta e katibunan tabata: Rekordá Afrika; Pasa e konosementu akí pa nan yunan (responsabilidat); Siña nan yunan e arte di kontament i kuenta i Yuda mantené e lasonan sosial bou di otro. Kontamentu di kuenta tabatin e funshon di dibertishon tambe. 8

Géneronan di literatura Prosa (= épiko) Poesia (= líriko) Drama (=drama) Prosa ta kuenta kòrtiku. Poesia ta un ekspreshon artístiko riba papel. Drama ta kombinashon di palabra ku aktuashon. p.e. obranan teatral (komedia), etc. 9

Nos outornan 10

Un outor: ta hende ku ta skibi obranan artístiko. Luis Daal Pierre Lauffer Frank Martinus Arion Elis Juliana Nydia Ecury Philip Rademaker 11

Ta un ekspreshon artístiko riba papel. Tin un mensahe ku ta bai mas leu ku e realidat di palabranan. Ta kòrtiku. Hopi biaha ta difísil pa komprondé. 12

Kiko mester tene kuenta kuné ora ke analisá un poema?

Poema ta konsistí di: Strofa Verso Ta alinianan den un poema. (kada blòk den un poema) Ta liñanan den un poema. (kada regel den un poema) Outor Ta esun ku ta skibi literatura. (eskritor) 14

Kuarteto: poemanan di kua kada strofa ta konsistí di kuater verso. Amor di infansia Bo ta kere ta posibel ku nos dos por separá? Si nos dos ta di otro Loko loko enamorá Ni sikiera ta nesesario Pa uza palabra emoshoná Pa bisa kon profundo Nos sintimentunan ta. 15

Rima: ora dos òf mas verso ta kaba ku zonidonan paresido. Un morkoi Ku yama Moi, A bai keiru den konvoi, E konvoi a kai den roi, Moi di oi, Ta kik e ko i Ku su kara tur na ploi 16

Personifikashon: ora e outor ta laga opheto òf algu ku no ta un ser humano hasi manera hende. Vruminga badjaga a bisti braga, den stail e di e ta. Vruminga badjaga a bisti braga, den stail e di e ta. El a lòs un strèp, Kana rònt yen i pèp, Den stail e di e ta. El a lòs un strèp, Kana rònt yen i pèp, Den stail e di e ta. 17

Aliterashon: ora ku e mesun zonido ta ripití den un palabra òf den un grupo di palabra den un verso. Dilant i mi port i kas a keda un laman di papel kòrá. Despues, silensio di santana den un buraku blo bashí. Dilant i mi port i kas a keda un laman di papel kòrá. Despues, silensio di santana den un buraku blo bashí. 18

Kontraste: parti di teksto ku ta kontrali na otro. Mi si por bati pechu broma ku m a gasta plaka brutu pero m a logra kore ku fuku na mal òrdu fo i mi kas. Ata mi awor ta drumi soña Ku pan bashí ku limonada Te dia morkoi di luna pasa Pa mi trek sòpi di su rabu. Kontraste: Na prinsipio e tabata broma ku e tabatin sèn, na final e ta keha ku e ta bashí 19

Verso liber: ora ku versonan den un strofa NO ta rima. Si ta skol nos tin ku bai Laga nos ban skol! Siña kon di trata hende Siña respetá 20

Medio estilístiko: e manera di usa idioma pa logra sierto efekto. Estilo direkto Ora bo por lesa eksaktamente loke un persona a bisa. Estilo indirekto Ora e teksto ta laga bo mira mas o ménos loke un persona a bisa. 21

Ta un kuenta kòrtiku. 22

Kiko mester tene kuenta kuné pa analisá un prosa? Mester: Por splika título di e fragmento; Rekonosé e outor; Determiná tema di e fragmento; Rekonosé género; Determiná forma di género; Sa ken ta na palabra; Sa na ki aña a skibi e buki; Determiná e tempu; Sa e temporada/durashon di akshon;. Sa e espasio. 23

Mas di literatura 24

Géneronan di literatura Prosa (= épiko) Poesia (= líriko) Drama (=drama) Prosa ta kuenta kòrtiku. Poesia ta un ekspreshon artístiko riba papel. Drama ta kombinashon di palabra ku aktuashon. p.e. obranan teatral (komedia), etc. 25

Fikshon i No Fikshon Fikshon: Ta tekstonan di fantasia No fikshon: Ta tekstonan verídiko / basá riba realidat. 26

Ehèmpel di tipo di obra pa kada género Prosa Fikshon - Leyenda - Mito Poesia Fikshon - Leyenda - Mito - Fábula Drama Fikshon - Obranan di p.e Blanka nieve i e shete duendenan No Fikshon - Biografia - Outobiografia - Karta No Fikshon - Banderita - Kantika - Haiku No Fikshon - Obra di p.e: Tula 27

Literatura oral i literatura skibí ORAL Tur obra ku a pasa di boka pa boka, di generashon pa generashon. SKIBI Ta tur obra ku ta skibí, imprimí ku hende por lesa. 28

Por parti tekstonan literario den dos kampo: Literatura oral Literatura skibí Oratura Ouratura Literatura ta kontá direktamente na e skuchadó. ta skibí si pero ta presentá e teksto den forma di un resital òf teatro. ta tur loke ku ta skibí, imprimí i ku hende por lesa. 29

Un tiki mas di POEMA Struktura di poema Fábula Banderita Haiku Mito i leyenda Klasifikashon di outor 30

Poema ta konsistí di: (struktura di poema) Strofa Verso Ta alinianan den un poema. (kada blòk den un poema) Ta liñanan den un poema. (kada regel den un poema) Outor Ta esun ku ta skibi literatura. (eskritor) 31

Fábula Fábula Fábula ta un aspekto (ta forma parti) di literatura. Ta un kuenta kòrtiku, kaminda animal ta hunga ròl di hende. E fábula tin un moraleha; un lès di bida. 32

Banderita Ta papelitonan chikí di diferente koló, kòrtá den forma di un bandera, ku ekspreshonnan skèrpi ariba (puña), pegá na un toothpick. 33

Haiku Forma di poema ku ta konsistí di tres liña di 5, 7 i 5 sílaba. Suku di bida ta kaba na kaminda, salu ta keda Komunikashon e mihó vitamina den un relashon. 34

Mito Ta un relato ku ta trata na splika orígen di mundu òf di un sierto raza òf pueblo basá riba sierto diosnan. Tin sernan straño dor di un kombinashon di hende i bestia. Nan no tin elementonan real. Mito i leyenda Leyenda Leyenda ta un relato ku ta trata orígen di p.e naturalesa, animal, etc. Leyenda tin di haber ku suseso i personahenan real. 35

Klasifikashon di outor Outor di kansion Outor di poema = kompositor = poeta Outor di drama = dramaturgo = eskritor 36

Lista di nos outornan 37

Prueba final: - Teoria di literatura - Análisis di poema - Análisis di prosa 38